Van bos, naar rivier, naar stad

 

Eindelijk weer eens een blauwe lucht. Extreem warm winterweer: dit is vergelijkbaar met 35 graden in de zomer.

Een Kerst- stoomtrein tussen Arnhem en Nijmegen, vol blije mensen. Leuk om vanaf de brug dat toeterende en sissende geluid over de rivier te horen en die ouderwetse stoomwolkjes te zien uit de pijp.

De lichtstrepen en lijnen.

Eindelijk weer eens langs de rivier gewandeld, met kabbelend water.

De Waal en de Spiegelwaal en de brug; dit is de stad van mijn herkomst.

Waalkade.

Spektakeltje in de binnenstad.

Lois Dodd: hier ben ik

Héél mooi. Helder, abstract en concreet tegelijk, zie die deurknop, zie de plant erachter, iemand die steeds zegt: ik ben hier en ik neem waar. De verf altijd snel, ‘krasserig’ aangebracht, haar handschrift, ze kan niet anders, zegt ze. Gedecideerd? Ze weet altijd wanneer ze moet stoppen. Alhoewel:

Zegt ze, nu 92 jaar; de Amerikaanse Lois Dodd.

Bovenstaande is een close-up van het schilderijtje rechts.

Het licht komt van links en geeft rechte strepen door de vensters, en achter het raam schemert de natuur. Ze heeft veel vensters geschilderd, regendruppels op het raam, de projectie van een venster en plant op een bakstenen muur, beslagen ramen, de doorzichtige rode vitrage die het venster flankeert.

Het is allemaal… poëzie? … Mondriaan is een groot voorbeeld voor haar, maar al haar werk begint met een waarneming, héél dichtbij, ze hoeft niet ver te gaan, want alles is aanwezig in oneindige variëteit door het veranderde weer, de seizoenen, de tijd.

Ze heeft ook een poos de was geschilderd, of doeken aan lijnen. Daarmee is er ineens beweging toegevoegd, en de wereld die het licht geeft daarop, of niet.

Weerspiegeling is er ook. Wereld in wereld, en zo is ook haar zelfportret. 

Allereerst een vervallen schuur, maar daarachter, door de kieren is het groen, daar is ruimte:

Het is allemaal herleidbaarheid tot heel tastbare dingen en tegelijk heeft elke schildering ook iets van…een muziekstuk, ofzo.

Tot 6 April kan ik nog terug naar het Kunstmuseum in Den Haag. Ik ben nog lang niet uitgekeken.

Hier zie je, dat ook de maker van dit interview met de camera heel veel schilderijen vervat, zó dichtbij is haar vindplaats. Haar atelier, een tuin, het bos, een venster, een bloem, het licht.

Kerstsfeer in Den Haag

 

Het Mauritshuis in de zon.

Kerstmarkt op het Lange Voorhout. 

Passage en  de Bijenkorf ( hier nog aanwezig, in Arnhem opgedoekt, nostalgiewinkel uit mijn jeugd)

De meest New Yorkaanse plek in Nederland; druk en gemoedelijk, allerlei nationaliteiten, wit in de minderheid.

Kerstreclame

 Het komt voort uit een soort van antropologische interesse, zoals dat ook geldt voor mijn reislust; kijken naar de kerstreclames. Dit jaar in Nederland voor het eerst als in een soort van filmpremière. Wat is het verhaaltje dat verteld wordt? Dat zegt iets over gedeelde waarden omtrent sentiment en moraliteit.

Bol.com gaat door op de Sint-reclame, het verlangen naar samen-zijn en verbinding. Bij Sint kocht een meisje een rummicubset voor vader en moeder die gescheiden zijn, verpakte de twee helften in aparte cadeautjes die moeder aan vader moest geven en viceversa. En zo kon het gezin verenigd, het spel spelen. Nu doen ze hetzelfde met Sint en Kerstman, hetgeen beantwoordt aan het licht concurrerende sentiment omtrent beide in Nederland.

Albert Heijn houdt het lollig en tovert een sprookje over de broer van de manager, die hulpje van Kerstman is: ‘van je familie moet je het hebben’. Jumbo roept op tot een soort van dankbaarheid, dat je blij bent met wat je hebt, jawel een warm doorsnee gezin om je heen, die in al hun reclames al meedoet, evenals papa, groot Jumbo-fan, maar nu even ‘ontspoort’ in een soort van onverschilligheid.

Mc Donald wijst erop dat alle feestdagen sowieso stom en vervelend zijn en alleen maar dragelijk worden door de hele dag in het licht van een Mc Donald restaurant te zitten.

De winnaar zou voor mij de Hema zijn, die ronduit de boodschap doet, dat alleen de liefde telt: to make you feel my love van Adèle is het begeleidend lied. Een meisje in een ziekenhuisbed hoopt sneeuw te zien, en dat wordt geregeld door Siep en Takkie, de huisdieren van Jip en Janneke; Hollandser wordt het niet.

Altijd tricky wanneer een hoofdpersoon ziek is. Iedereen kan ermee te maken hebben en ‘ze leefden nog lang en gelukkig’ is niet zomaar toepasbaar.

Op YouTube kwam, volgens iemand, de beste Amerikaanse reclame van 2025  langs. Die wil ik wel bewaren in dit blog omdat het begeleidend lied van John Denver is: Sunshine On my Shoulders’ met daarin de zin: If I had a day that I could give you, I’d give to you a day just like today. Eigenlijk is het wel een soort van lijflied van mij; als ik mij op een dag kan koesteren in de zon, hoef ik verder niks meer.

De reclame treft haar doel, je wordt geraakt. Het vertelt ook over het belang en de betekenis van al die sleutelmomenten in een leven, die tezamen jouw identiteit maken. De hoofdrolspeler lijkt ook nog eens op Jane Goodall die dit jaar is overleden. En de reclame komt tegemoet aan haar eigen doel: die auto vergeet je niet zomaar.

Small dot of humanity

 Dit verwoordt precies mijn eigen ervaring met New York. Leuk om tegen het einde van het boek; City of Girls (2019) van Elizabeth Gilbert, helemaal te begrijpen waarom het boek zo hoog staat in de leeslijsten van boekhandels in NY. De hoofdpersoon, een eigenzinnige vrouw, wandelt door geheel NY, door alle stadsdelen, verlaten terreinen, langs de rivieren, in de buurtjes, door de luxueuze glamour. Samen met een man, die door brandwonden uit de oorlog altijd in beweging moet blijven en haar dan een paar keer per week opbelt, ook in de nacht: Zullen we gaan wandelen?  Eén scène zal ik nooit vergeten: dat zij midden op de Brooklyn Bridge staan, vlakbij het ochtendgloren, en uitspreken hoezeer ze van elkaar houden, alhoewel ze nog nooit, en zo blijft dat ook, het bed met elkaar hebben gedeeld.

Being one small dot of humanity in an ocean of souls: een strevenswaardig levensmotto, in alle omstandigheden. Menselijkheid is altijd terug te winnen, ook al kan dat decennia of langer duren:

Dit is Bryant Park in het hart van Manhattan, vlakbij Times Square met onder de grond de boeken van The Central Library. De foto is van 1935 en alle bomen in Bryant Park waren er het jaar tevoren geplant. Toen was daar dus ook de service dat je er gratis boeken kunt lezen. Een oase, ook voor de lunchende, werkende New Yorkers. Maar in de zeventiger en tachtiger jaren was het park verworden tot een louche plek, het terrein van hoeren, criminelen en drugshandelaars.  Alle bomen en struiken maakten het donker en dichtbegroeid en het park ligt hoger dan het straatniveau, en werd als het ware een eigen ondoordringbaar fort vol ratten, iedereen bleef er ver van, behalve degenen die er iets te zoeken hadden.

En toen kwam de vernieuwing: het park is overgenomen door mensen met veel geld, die zich verenigden in een Stichting en zonder winst het park hebben gereorganiseerd en vol hebben geblazen met activiteiten.

Het is een soort van huiskamer van New York geworden, ik kom er heel graag: film, grote muziekoptredens, wifi, lunchlezingen omtrent literatuur, pianisten, er de krant lezen, die elke dag zorgvuldig in lange houten stokken bladerbaar wordt gemaakt. Er zijn goochelaars, poppenkastvoorstellingen, begeleide knutselsclubjes voor kinderen, je kunt er schaken, pingpongen, leren jongleren, jeu de boulen; enzovoort. Nu in de winter is er een gratis ijsbaan en Wintervillage.

Dus met vereende krachten en een positieve agenda, is veel mogelijk en kan alles veranderen.

Dat hoop ik dan maar, dat dit gaat gebeuren in de nieuwe kabinetsformatie.

Goedemorgen maan

Ik werd vanochtend wakker van de felle maan die naar binnen scheen, met daarbij een heldere ster. Dat blijkt de planeet Jupiter te zijn. Grappig dat de zon als het ware onder de aarde afgebeeld wordt, met Mars en Venus aan de flanken.

Ondertussen in New York een volgepakte straat waar uit volle borst kerstliedjes worden gezongen. Voordeel om 8 miljoen inwoners te hebben; voor elk initiatief krijg je wel mensen bij elkaar.

Ik vond het een beetje onbeleefd jegens de maan, om het gordijn dicht te doen. Dus een uur later sliep ik nog niet. Dan maar een beetje knutselen.

PS

Nieuwe gast vandaag in het vogelhuisje

Kunst-en-maker

Zó simpel zou het met kunstbeleving kunnen zijn. Of: dat is het doel van Kunst; deze waarneming van Helene Kröller-Müller.

Een gordijn van runderenbotten geregen in strengen van bloed, rivierstenen bij elkaar gebonden en van de grond geheven, een nieuwe houten doorgang in de museumgang, hobbelig… Allemaal bedoelt om je even uit je gewone waarnemingen te halen. Hoeveel werk vraagt het om deze kunstwerken uit het depot te halen en op te bouwen? Die werklieden zijn nu dus de kunstenmakers.

Zoveel werk verzet om je deze sensatie te geven. Dat je in een donkere kubus staat, tussen vier andere kubussen, verschillend van grote, van buigzaam staal. De trillingen daarvan tot klanksporen gemaakt en dan mag je zelf aan twee knoppen draaien om zelf muziek, of een eigen geluid te maken, met je voeten in het zand. Ik hoorde ineens kerkklokken, dat is vast the eye of the beholder.

Het ambachtswerk van de kunstenaar zelf is uit het oog verdwenen. Anderen timmeren en passen en meten en verzetten inspanning en berekeningen om dit in een museumzaal van de grond te krijgen. Als de tentoonstelling voorbij is, breken ze het allemaal weer af en stoppen het weer weg in het depot.

Dit geldt niet voor de drie cirkels die met modder uit de rivier de Avon die stroomt in zijn geboortestad Bristol, door de kunstenaar zelf, Richard Long , daar zijn aangebracht.  Dat is er al járen, sinds 1984, en als het niet past bij de lopende tentoonstelling in de zaal, dan schermen de bezige bijen het af.

Je staat oog in oog met het kunstwerk, je weet dat de kunstenaar zelf het exact zo heeft gemaakt en gezien. Daarmee verdwijnt het ‘kermisattractie-gevoel’, de energie van de kunstenaar zelf is aanwezig.