maandag 20 november 2017

Katholieke Tolkien

Omdat mijn werk me nu niet meer dagelijks opslokt of eerder een sfeer is waar ik me bijna dagelijks in begaf, ervaar ik nu dat ik vrijelijk rondzwerf in meerdere sferen ofwel werelden tegelijk en in fracties van seconden van de ene wereld in de andere glij en weer terug, of naar weer een ander. Een voorbeeld is The Lord of the Rings. De afgelopen weken heb ik daar de hele extended versie van bekeken en dus ook alle appendixen, The making of en las tussendoor ook in het boek én in de Silmarilion en de  Nagelaten Vertellingen.

Hiermee krijg je een hele verhalende wereld over de lange, lange geschiedenis van de Mensen, waar het verhaal van de Ring maar een episode is, waar de mensheid bijna verdwenen was en uiteindelijk door de vernietiging van de ring door twee eenvoudige hobbits, weer zullen gaan regeren. Tolkien was een vrome katholiek en meer dan ooit zag ik nu dat de Lord of The Rings een door en door katholiek universum vertolkt.

Alle hoofdrolspelers zijn mannen: zij bepalen het lot van de wereld. De belangrijkste vrouwen hebben een mengeling van zorgzaam zijn en vereerd worden en daarin dus ook op een soort van voetstuk staan. ( Een soort van Maria's, dus), zoals de elfenvrouw Lady Galadriel of Arwen, de elfendochter van de elfenkoning, die sterfelijk zal worden omdat ze kiest voor de liefde van haar en de mens Aragorn, die koning zal worden.

Dan is er nog de mensenvrouw Eowen die graag wil strijden en stiekem met het zwaard heeft leren vechten, ze smokkelt  zichzelf ook mee, ter paard, maar een werkelijk substantieel deel in de uitwerking van het plot, heeft ze niet.

Hoe anders is dat met dat andere fantasy-epos van Harry Potter, geschreven door een vrouw. Van de drie vrienden die ditmaal de wereld moeten redden is Hermione, een meisje en de slimste en scherpzinnigste. Ook professor McGonnagall (heb ik altijd in het Engels zo'n goede naam gevonden: haar toverkunst bestaat uit kunnen verdwijnen en in een andere gedaante weer tevoorschijn komen), is een van de belangrijkste en dragende krachten van de tovenaarsschool Zweinstein. En in de nieuwe sages van het epos Star Wars is in The Rogue One, een vrouw degene die het dan aanwezige universum redt.

Zó is de wereld dus veranderd sinds de tweede helft van de vorige eeuw tot en met nu. Want de verhalen die we vertellen en waar we ons in  mee willen laten slepen, gaan over onszelf. Wereldwijd zijn vrouwen  gaan regeren en hebben macht verworven.

Maar in de katholieke kerk staat alles stil. O, ja vrouwen worden met een soort van respect behandeld, ze mogen best wel misdienaar zijn of de Schriftlezing doen en voorbedes bidden.  Maar niet het evangelie lezen en de overweging maken, want het is aan de priester voorbehouden om het woord van God te verkondigen. Ze mogen wel het brood uitdelen, maar niet uitspreken dat het brood en de wijn, lichaam en bloed worden. En in vrouwenkloosters met alle know-how, wordt er dus wekelijks of vaker, een priester ingevlogen voor de core-bussiness.

Wat doet dit met het persoonlijke zelfbewustzijn van priesters? O ja, ze gaan héél respectvol om met de vrouwen om hun heen, maar hoezeer zien ze zichzelf nog als een gewoon mens, met gewone rechten en sociale plichten en wederkerige interacties? Eventjes zijn er heel veel hetero-priesters in de 60-er en 70-er jaren uitgetreden omdat ze vrouwen werkelijk zagen staan. En er zijn heel veel geheime relaties geweest. Daarin delft de vrouw opnieuw het onderspit: zij heeft geen openbaar leven, terwijl de priester gewoon priester bleef met alle privileges en hem vleiende egards daaromtrent: uiteindelijk is de priester en de opvolgende hiërarchie in het katholieke universum aan God gelijk : Jezus was een man. Een vrouw kan dat dus nooit bereiken.

Verder schat ik in, dat nu tweederde van alle priesters homo is. Dus die leven emotioneel gezien toch in hun eigen zichzelf bevestigende universum, waar mannen op alle gronden de dienst uitmaken. Dan horen  ze ook nog eens  bij een  bedrijf die hun eigen identiteit  ten diepste verwerpt. Hoe verknipt en gespleten word je daar niet van? Hoezeer blijf je rondgaan in je eigen besloten wereld, die je niet zó hoeft te ervaren, aangezien de katholieke kerk wereldwijd zaken doet? Ik word daar ook wel droevig van.