Wild is the Wind; Eksternest/ Frieren

 Of het zich doorzet, wéét ik niet. Maar ik wil steeds meer, nou ja in feite minder, woorden besteden aan mijn eigen woorden. Ik vind de wereld op dit moment verbijsterend. Wat mensen elkaar niet allemaal aandoen, dat geld en macht en de stem van één man ( ja, die ene) zoveel kan afbreken. Chaos op het wereldtoneel overal, afspraken die niks meer betekenen…

In mjn achtertuin in de stad is er nu een groot eksternest in de bamboe. Geen mus meer te bekennen in wat hun centrale ontmoetingsplaats is/was. Dilemma: zal ik het nest uiteen trekken, dat kan gewoon door onderaan flink aan de bamboe te schudden en de buigzame stengels één voor één naar de grond te brengen. Niet gedaan. Vind eventueel neervallende eieren ook niet te pruimen. Wint nu het recht van de sterkste? Twee grote eksters die tjirpende mussen, vaak wel 25 tegelijk, weten weg te jagen? Ik ga maar vertrouwen op de vitaliteit van de mussenkolonie. Dat ze in de omgeving nieuwe ontmoetingsplekken vinden. 

Ondertussen heb ik het in mijn bostuintje uitermate goed. Narcissen bloeien, de eerste donkerroze tulpen komen uit, ik lees mij een ongeluk. Ik kreeg twee kleine boekjes met Veluwse sagen uit 1909, uit de oude boekenkast van de overleden vader van H. Het vertelt over twee reuzen die door het zand in hun schoenen die ze eruit kloppen, de twee heuvels in Hardenberg, waar ik onlangs was, veroorzaken en over bittere sneeuwstormen hier en de pleisterplaats De Woeste Hoeve, tussen Apeldoorn en Arnhem. Weer een boodschap over de klimaatsverandering, terwijl ondertussen het motto in mijn omgeving de afgelopen tijden was: ‘Het is niet goed, maar wel lékker, die zon en de warmte, nu.’

En zo blijft het leven een aaneenschakeling in sneltempo en tegelijk in een traagheid van de tijd, van paradoxen.

Ik kijk naar Frieren een tip van Nichtje L. Ze wordt er rustig van.

Weer wat plaatjes

Vijf dagen niet in het bos geweest en nu blijkt de krentenbloesem te bloeien. Neefje T reist in zijn eentje door China en Korea en de laatste weken overal foto’s op Insta van bloeiende bloesembomen. Ook vanuit New York  overladen met bloesem; leuk om te zien dat waar ook ter wereld mensen daarvan genieten. Vanuit de bus rondom Arnhem hetzelfde en ook in het Kroningburgerpark zitten er mensen op het gras.

Het is wel het thema van de afgelopen maand geweest: zoveel onherkenbare omgeving, zoveel is veranderd. Zoveel nieuwbouw in de afgelopen jaren.

Na een ouderwetse biefstuk drijvend in de jus met witte sneetjes boterham en een door nichtje L goed verzonnen gecombineerd toetje van mangosorbetijs met slagroom en koffie met slagroom en gezouten karamelstukjes, een wandeling langs al die nieuwe woonwijken vol verlichte ramen. Sommigen hebben een prachtig uitzicht, pal aan de Waal.  Op het eerste stuk van mijn wandeling door het bos naar de bushalte vloog er een Dagpauwoogvlinder mee, die mij altijd aan Moeder doet denken. ‘Zo’, zei ik tegen haar, ‘vandaag twee generaties van jouw nageslacht bij elkaar.’ Soms lukt dat.

De weg van de menselijkheid/ liefde

 Het is natuurlijk een beetje maf, om je eigen blogjes te gaan recyclen in dit blog. Maar ik zie het onverwachts omdat iemand het pas heeft gelezen. Dit is dan meer dan elf jaar geleden geschreven. Ja, ik zou het nog zo kunnen uitspreken in de context waar ik toen was : De kapel bij de Clarissen in de Waterstraat; De Bron. Die niet meer bestaat. Het deed mij altijd goed om zulke woorden hardop te kunnen uitspreken in een kring van mensen die net tevoren uit de stilte kwamen, na de meditatie.

Wat je zegt is afhankelijk van de context, ik zou dit nóóit zomaar ergens droppen.

Ik las onlangs een post van Carice van Houten en in feite zegt ze hetzelfde:

Ze verwijst naar een lied dat Huub van de Lubbe zong. Ik vind een lied, maar daar zitten niet exact de woorden in, waar zij naar refereert. Maar ook dit lied zegt hetzelfde: Het kan niet anders dan dat we dóór blijven gaan met de hoop, al zinkt er soms bijna iets anders in de schoenen. Dit lied is in Coronatijd uitgevoerd en die tijd, toen alles op slot zat en mensen toch wegen vonden om elkaar te bereiken, lijkt nu geschiedenis. Al zou het zomaar weer terug kunnen keren…

Ook toen tóch de poging om de oorlog te herdenken, toen er nog geen oorlog was in Europa, de weg om je te laten leiden door menselijkheid, verder te kijken dan de tijd waarin je leeft.

De Beurs en de Eeuwigheid (Navid Nuur)

 Tijdens het opruimen van tijdschriften vond ik een handleiding bij een tentoonstelling die ik in de Oude Kerk in Amsterdam bezocht heb. Het maakte grote indruk en toch heb ik er niet over geblogt, wel collages ervan gemaakt, voor mij een wijze van verwerken en evalueren. Dat was kennelijk genoeg, er waren in die tijd veel indrukken en die hebben het toen ‘gewonnen’, voor een blogje. 

En nu dan tóch maar. Omdat de kunstenaarspraktijk van Navid Nuur (1976 Teheran) haaks staat op wat wij nu meemaken met Trump en de handelsoorlog. 

Hij heeft in de Oude Kerk tijdens de duur van de tentoonstelling 100 vazen gemaakt, die hij elk heeft verpakt in een houten kist en de komende 100 jaar wordt er elk jaar één vaas geveild. Het totale kunstwerk is dus pas af in 2125. Als materiaal geeft hij aan: ‘Verschillende grondstoffen, mineralen en sporen uit Amsterdam, klei, geduld, hitte, liefde, geluk.’ Dit kunstwerk is dus totaal afhankelijk van vertrouwen in de integriteit van de kunstwereld om hem heen, pas dan zal het slagen en zal het motto van de tentoonstelling: When Doubt Turns into Destiny waar worden.

Honderd jaar! Dat de afspraak wordt nageleefd en er elk jaar eentje geveild wordt, ongeacht de omstandigheden en de mensen die het voor het zeggen hebben. Als iemand in die 100 jaar zegt: wat een onzin en nu is het welletjes geweest, wat moet ik met de wens van een man die al dood is, dan zal dit kunstwerk nooit haar bestemming en doel bereiken.

Vertrouwen: In elkaar, dat handel een verbindende kracht zal zijn tussen mensen, zodat zij elkaars verschillen voor lief nemen … daar heeft ook Europa lang op gevaren. Totdat Rusland Oekraïne binnenviel en totdat er ene Trump meent dat macht en dreiging en ‘baas boven baas’ de wijze is om er zelf  het beste uit te komen.

Navid Nuur reikt naar de hemel, naar dat wat er nog niet is, maar in potentie aanwezig. Dat het in een voormalige kerk plaats heeft gevonden, is geen toeval. De soort ruimte waar er gelonkt wordt naar de eeuwigheid, of omgekeerd: dat iets wat Eeuwig is, ‘God’ ons lokt om aanwezig te zijn. Mocht het kunstwerk met de vazen niet lukken, dan waren er wel anderen, waar Nuur de bezoeker uitnodigde om al je zintuigen in de zetten: je gewaar te worden van het betekenisvolle in elk moment en de ruimte van de kerk zelf was hierbij de aanleiding. 

Waar ooit in de koorbanken gezongen werd ter meerdere glorie van God, kon je nu je eigen voetstappen horen in de kiezelstenen en je kon er twee uitzoeken en in een zakje mee naar huis nemen.

In de Heilige Grafkapel was een opgedroogde traan te zien, sterk vergroot. Hier stond ooit een beeldengroep met rouwenden over de dood van Christus. Het rode glas-in-lood raam erachter was onderwerp van maatschappelijke discussie. Het brengt je in het eigen hier-en-nu. Iedereen heeft waarschijnlijk wel ooit de ziltheid van eigen tranen geproefd, dacht ik hierbij:  Het menselijk bestaan is voor een ieder een omgang met de eigen sterfelijkheid, het gebrek, alles wat kapot kan gaan…Het serieus omgaan met de traan zou de mensheid kunnen verzachten…

Een zelfde soort boodschap in de koperen plaat op de vloer met de tekst: Exercize Shelter by Shifting from Focus. De groeven waren gevuld met Vicks, een zalf met een sterke eucalyptusgeur, de potjes lagen erbij. Letterlijk geeft het meer ademruimte, maar hier ook de aansporing om op een frisse wijze de wereld in te kijken. Een heldere waarneming zal het verlangen naar beschutting voor elkaar bevorderen…

En zo hadden alle installaties in deze kerk tot doel om je zintuigen in te zetten, zó dat je jezelf als een deel van een cyclus ervaart, een proces, jij en elke andere.

Bij binnenkomst een luchtballon die in de kerk geland was. Hoe mensen altijd boven zichzelf willen uitstijgen, op weg naar de hemel? …

Het besef dat wij onderling van elkaar afhankelijk zijn, want er is geen privé-hemel, dat lijkt de op-en-neer gang van de Beurs op een heel ander niveau ook te laten zien.

Langzame groei - Joodse Transvrouw

 Ik vertrok op 23 Maart voor een week naar de boerderie en toen kwam net het eerste groen van de narcissen uit de grond tevoorschijn. Ik dacht: helaas, dat ga ik dus missen, dat ik ze in bloei zie. Maar ik kwam na die week terug en het was nog helemaal niet zo ver. Alleen het eerste geel, nog stevig in de knop omwikkeld. Vorige week vrijdag vertrok ik voor een nacht en twee dagen wéér en maakte opnieuw een foto: nu zou ik vast en zeker het echte ontspringen van de narcis gaan missen. Maar nee hoor: vandaag op de Dinsdag is het pas zover; de narcis in volle glorie in het ochtendlicht.

En dit is de aller- allereerste narcis in bloei in mijn bostuintje. Het was al bijna donker toen ik afgelopen zaterdag terugkwam. Er staan er meer op springen in het gras en de borders. 

Ik realiseer mij dat mijn idee van ‘groei’ helemaal gebaseerd was op de narcissen die je koopt in tuincentra en dergelijke.  Binnen een week schieten die omhoog in een potje en verwelken dan ook meteen. Die zitten dus vol met groeistoffen, er is geen sprake van natuurlijke groei. De consument moet blij gemaakt worden met kleurige bloeiende bloemetjes, en dat mag in sneltempo gaan, des te eerder keren ze weer terug naar het tuincentrum voor weer een nieuwe lading om hun vrolijke gevoel hieromtrent weer een boost te geven. In feite helemaal nep, dat ‘lentegevoel’, het is ontstaan door gif, om insecten enzo die de plantjes kunnen aanvreten te weren, én groeimiddelen; niet echt milieubewust.

Als je dit eenmaal weet, dan geniet je niet onschuldig meer. Dat geldt ook voor bosjes bloemen. Het lukt mij niet meer om dit te kopen.Vanuit Kenia hier naar toe gebracht, terwijl werknemers bloot zijn gesteld aan al die giftige stoffen? Dat is niet fijn. 

Alhoewel, áls je dan een bosje bloemen krijgt, dan geniet ik desondanks, ik nam het bosje mee naar buiten en weer naar binnen, afhankelijk waar ik zat. Het is dan even niet jouw verantwoordelijkheid meer, want je hebt het gekregen en een gegeven paard moet je niet in de bek kijken, dan verzuur je en wordt je een moraalridder.

Langzame groei, laten rijpen, dat is het ware…Vanochtend kwam ik dit tegen op Insta. Dat is wel fijn van het algoritme. Ik volg er meerderen vanuit New York, en ook op You Tube, het geeft de mogelijkheid om met de hartslag van de stad mee te leven. De afgelopen dagen was er bijvoorbeeld veel regen, kennelijk gewoon in April. Maar nu dus een post vanuit de Centrale Synagoge.

Toen ik ervoor stond, een imposant gebouw, kreeg ik dan toch wrevel omdat er een heel kleine ingang is voor de vrouwen en alle mannen breeduit door het midden, de hoofddeuren mogen komen. Maar dit is nu niet meer zo in gebruik, denk ik, want ik zie hier ook alle mannen en vrouwen door elkaar zitten en de progressieve gemeenschap wordt ook geleid door een vrouwelijke rabbi. Bijzonder blijft het, dat er tegelijk in NY ook de meest orthodoxe Joden leven, ook gemeenschappen die tegen de staat Israël zijn omdat zij juist geloven dat God wil dat Joden zich overal ter wereld vestigen. Maar dit terzijde.

Hier is een trans-vrouw aan het woord, Hannah Szabó, drie dagen geleden en zij vertelt met gedragen emotie over de lange, lange weg die zij gegaan is om ‘heel van lichaam en geest’ te worden; het Joodse woord daarvoor is Thamin (als ik het goed versta). Het zaadje daarvoor is geplant in het hart van de Joodse gemeenschap zelf: Op Zomerkamp mocht zij, nog biologisch een jongetje, meedoen met de meisjes.

Hier zie ik de gecombineerde kracht van religie mét het aanvaarden van de werkelijkheid zoals deze is. De enige ‘leer’ die zinnig en vruchtbaar is, ontstaan uit radicale openheid en liefde voor alles wat groeit en alleen kan bloeien als er gedurende lange tijd zorg en aandacht aan gegeven wordt. Uiteindelijk ontstaat deze houding door een ‘ontzag’ of ‘nederigheid’ of ‘verwondering’ dat al het leven groter en raadselachtiger is dan jezelf kunt vermoeden, controleren of bedenken. In de monotheïstische tradities is de verwijzing daarheen het woord ‘God’; JHW, Allah, De Allerhoogste, De Eeuwige, Het Mysterie…enzovoort.

Ook in NY bloeien nu de narcissen.

Zien en geloven

Ik ging naar het Rijksmuseum Twente in Enschede omdat er een tentoonstelling is, die zéér lovende recensies heeft gekregen: Zien en geloven; over de zintuigelijke ervaring als onderdeel van het geloof in de Middeleeuwen. Het viel mij een beetje tegen, maar dat komt waarschijnlijk door eigen theologische achtergrond. Ik kwam niet op een nieuw inzicht, ik hoopte natuurlijk op een nieuwe overrompeling. Ja, het christelijk geloof is in feite zéér zintuigelijk, alleen al dat je bij de katholieken als hoogtepunt elke week het lichaam en bloed van Jezus eet en drinkt. 

 Wel grappig om ineens te realiseren dat het vertellen van een heel verhaal in één pagina, dat in de graphic novel traditie pas gaandeweg is uitgevonden, hier al in een 14 e eeuws schilderij aanwezig is. Je ziet de hele kruisgang van Jezus, vanaf het moment dat het kruis hem op de schouders wordt gelegd, tot en met gekruisigd en wel in lendedoek. Tja, en wat valt er dan op? Het zijn allemaal mannen die hem dat aandoen en de rijke lieden op paard, de vrouwen, met name zijn moeder Maria, zie je machteloos huilen en Veronica is te zien die op haar zweetdoek een afbeelding van zijn gezicht krijgt.

Opvallende andere dingen voor mij: Een groot houten ezel van Jezus die Jeruzalem inrijdt op wat Palmpasen is gaan heten: zou dat echt in de 14 e eeuw door de straten gerold zijn? Kleine babywiegjes met het kindeke Jezus, een gebruiksvoorwerp waar nonnen mee ‘speelden’. Opvallend ook; de fysieke afbeeldingen over het vagevuur en Jezus die vanaf een laddertje naar beneden komt vanaf het kruis en letterlijk zijn bloed in de kelk op een altaar spuit, de mannelijke clerus eromheen.

 Een mooi kleinood, dat in de zak meegenomen zou kunnen worden van ivoor: drie Maria’s bij het graf, uit ca 1050. 

Het aansprekende verhaal van de reus Christoffel die zonder het te weten Jezus als kind het water overdraagt en die de beschermheilige van de reizigers is geworden en je beschermt tegen gevaren.

Leuk, hoe die enge wereld dan wordt afgebeeld. De vraag voor mij werd ineens;  wie zág al deze schilderijen eigenlijk? Niet de ‘gewone mens’, die nog in de modder en de stank leefden. Was het toegankelijk aan de muren van kastelen van de hoge adel enzo? En dan natuurlijk in de kerken en kloosters. In het ‘eenvoudige’ Kapucijnenklooster in Velp-Grave, waar ik jarenlang een kamer had, was het tjokvol met mooie beelden en schilderijen.

Ik hou van alle beeldende verhalen in het christendom.Voor mij nieuw was, dat er beelden van albast gemaakt werden omdat dit een zachte steensoort is, die de temperatuur van het lichaam aanneemt. Op de tentoonstelling lag er een stuk, dat je kon aanraken. Dat gaf de merkwaardige sensatie dat dode steen ineens aanvoelt als levend.

Heel de wereld is ons klooster (De Wonne)

Een sfeervolle binnengalerij in Rijksmuseum Twente in Enschede, ik was er nog nooit geweest. Dat je jezelf even vind in de weerspiegeling van het glas in een deur, het lichtgekleurde licht op je benen, de binnentuin achter je, een kunstwerk voor je, de hele muur, beslaand. 

Is het alweer meer dan twintig jaar geleden dat ik in Enschede was? Op bezoek in het Franciscaanse Woonprojekt De Wonne, ‘ Een klooster in de stad’. Ik was er omdat ik een artikel ging schrijven voor het Franciscaanse Maandblad. Het lag er midden in een wat verlopen wijk en er waren al berichten dat alles rondom hen zou worden afgebroken, er zou een Muziekcentrum verrijzen. Bijna niet voor te stellen, toen. En nu is het dan zo. De Wonne ligt nu vlakbij het station, indertijd was er een wirwar van straten. Werkelijk: er is gebouwd en veranderd tot aan hun muur. Ze hebben me toen aangewezen hoeveel er van hun grote tuin weggenomen zou worden.Ik keek door een raam naar binnen: nog dezelfde soort rommelige bijkeuken als toen. Die binnengalerij in het museum had iets ‘kloosterachtigs’. De bewoners van de Wonne nu leven bijna op het plein; meer stad kan het niet worden. Tja, Franciscus van Assisi zei : Heel de wereld is ons klooster.

Naar Hardenberg, Bergentheim

Ik kom er nooit toe, maar het schiet wel vaker door mij heen: maak toch eens een vroege ochtendwandeling door het bos! Maar nu moest het, met lichte rugzak. Op weg naar Hardenberg, via bus en langzame sprinters door het platteland, met een overstap in Almelo. Doel: ontmoeting met de ‘projectgroep theologie’.

En dan wandel je ineens naar het voetveer over de Vecht.

Twee zwanen op het water, een visser aan de kant, een heel speciaal stukje landschap van de overkant waar we vandaan kwamen: moerassig en wat veenachtig?… Het lijkt alsof de tijd hier is stilgevallen.

Er was een oude Brink: boerderijen en schuren in een cirkel langs de weg. Zo werd ooit het vee van voren in de stallen gebracht en de uitwerpselen meteen vervoerd naar de zijkanten, dat mest werd voor het verbouwen van voedsel. De huidige bewoners willen het oude bewaren, maar geen half museumpje worden. Oude meidoornhagen in ere herstelt, oorspronkelijke beplanting, de schuren met riet bedekt. En er is een levendig gemeenschapsgevoel.

 

Danceparty en Islam in New York

 Hoe kun je nou niet gek zijn op New York? Ik word wakker en zie deze oproep op Insta: kom binnenkort weer dansen in Bryant Park, van Salsa tot Motown, zes keer in twee weken tijd, op de Dance Party. Dat is dus ook op doordeweeksedagen. Het begint om 18.00, er volgt een dansles en swingen maar. Zo heb

ik het ook meegemaakt in de zomermaanden: een evenement begint met de uitnodiging om eerst te picknicken en te chillen en dan ontrolt zich het programma. Rondom 22.00-22.30 is het voorbij. Iedereen naar huis en dan kun je de volgende ochtend weer fris op, naar je werk ofzo.

Op 30 Maart was er een massale Eid Al Fitr gebedsdienst en samenkomst op Washington Square, waar het einde van de Ramadan gevierd wordt. Dit is doorgaans het meest alternatieve hippie-achtige park van New York, van oudsher, het grenst aan Greenwich Village en achter de iconische boog begint 5th Avenue. En het ruikt er naar weed.

 Dát een stad dit faciliteert, dat is in Nederland toch niet denkbaar? Een grote gebedsviering op de Dam of het Malieveld…met ene minister die geen goedkeuring geeft aan lintjes, want dat is het verkeerde signaal in haar niet bestaande asielbeleid. Nee, dan New York, die een voortdurende stroom signalen geeft dat elke cultuur, alle diversiteit van harte hoort in de stad. Elke New Yorker krijgt middels festivals, parades, evenementen, eetculturen enzovoort,  dagelijks met de paplepel binnengegoten dat iedereen een plek onder de zon waardig is. En het is organisch zo gegroeid: NYC-Parks promoot om naar de kersenbloesems te gaan kijken, een Japans cultureel hoogtepunt, maar dat kan alleen omdat ze al lang geleden overal in de stad geplant zijn, een samenwerking van Japan met NY. Dat geldt ook voor Tulips Day: gefaciliteerd in samenwerking met het Nederlandse consulaat. En al die danslessen, gratis en voor niks: alleen maar mogelijk omdat in de stad dit allemaal levende culturen zijn.

Ik kwam een artikel tegen, dat mezelf ook verbaasde. Dat er zóveel moslims wonen in New York; bijna 10% van de gehele populatie. Het meest opvallend waren ze voor mij aanwezig in de metro: vaker zag ik dat deze pakketjes met 1 dollar biljetten bij zich hadden en deze dan geven aan de moeders met baby’s in een draagdoek, Colombiaans denk ik, die er snoepgoed verkopen, in een kartonnen bakje over de hals. Het blijkt dat Moslims 33% meer schenken aan goede doelen dan de gemiddelde Amerikaan. Ook was het me opgevallen dat veel streetfood-karren aangegeven dat ze ‘halal’ zijn. Ook dit is geen toeval: 57% van de verkopers zijn islamitisch, evenals 40% van alle taxichauffeurs. Het zijn twee beroepen die het straatbeeld meekleuren.

Ook op Times Square en Union Square geeft de stad de ruimte.

Europeese en Amerikaanse Graphic Novels

 Ik las en bekeek onlangs twee graphic novels  die duidelijk in de Europese traditie staan. Met name Galopagos, met een echt gebeurd verhaal eraan ten grondslag. Pioniers gaan wonen op één van de eilanden, maar dat krijgt bekendheid, anderen komen en al gauw proberen ze elkaar de tent uit te vechten.

Je ziet de kracht en waarde van een getekend verhaal, bij pagina’s als deze: geen woorden nodig om een hele wereld te laten zien. Maar…het ‘Europeese’ zit erin, dat de mensen erin nauwelijks echt tot leven komen en guitig cartoonachtig, stripachtig dus, blijven. Zoals Suske en Wiske, Kuifje, Asterix en Obelix: het zijn geen mensen van vlees en bloed. Ook bij Aimée de Jongh, die nu furore maakt met The Lord of the Flies, zie je hetzelfde. Alle jongens lijken op elkaar, het worden geen echte persoonlijkheden.In dit boekje van haar REBORN, waar een meisje moet ontdekken dat zij de eerste menselijke kloon is, hetzelfde mankement.

 De tekeningen geven geen extra info, het blijven figuurtje met stripbalonnen naast zich, in een kale omgeving. Dat het ook anders kan, zie je in de Amerikaanse traditie. Een sterke tekst én tekeningen die extra info geven, buiten de woorden om. Zoals in Fun Home. Over een ingewikkelde vader in een uitzonderlijk huis.

In Amerikaanse graphic novels krijg je op het einde ervan vaak nog schetsen van de tekenaar, hoe ze een karakter en wereld opbouwen.

Zo is er deze hoofdfiguur van een van de favorieten die in alle lijstjes voorkwam van 2024; Beneath The Trees Where Nobody Sees.  Je ziet een ‘mannelijk-achtige’ vrouw, de klusser van het dorp, best knuffelachtig, op het eerste gezicht.

Maar ze is de verborgen seriemoordenaar van het dorp! Ze gaat daarvoor naar de stad, (New York, kan ik er vanaf zien), zoekt daar een slachtoffer, vervoert deze in haar bestelbusje, hakt ze in stukjes en stopt elke onderdeel in een afgesloten blik en begraaft ze. Welvoldaan keert ze naar haar dorpje terug en gaat lekker in een bubbelbad vol schuim zitten, met een roze badmuts op. Als je dan nóg eens kijkt, dan zie je die dubbele blik in haar ogen, van vriendelijkheid uitstralen en tegelijk speurend, op je hoede. Ik heb het boekje al drie keer tot mij genomen, ik vind dat zo leuk en prikkelend; dat het tegelijk je laat verkneuteren en verknussen in zo’n gezellig dorpje én je ook kijkt naar de gruwelijkheid op een ander moment. Zoals in het echte leven, dus…

Dit goed uitgetekend en uitgedacht zijn, zie je niet zo in de Europeese traditie. Het Grondrecht, een autobiografisch verhaal waar de auteur door Frankrijk wandelt van een plek waar de oudste grottekeningen zijn, naar de plek waar er een vlakte zal verrijzen waar kernafval onder de grond wordt opgeborgen, geeft wel al een wandelaar met iets meer expressie, maar dat komt ook omdat hij zichzelf tekent. Er is één Belgische uitzondering. Zó kleurig, elke pagina een schilderij op zich.

Zo, dit was wel weer even leuk: in je eigen boekenkast struinen.

Adolesence: de échte, gespeelde werkelijkheid

 De vierdelige serie op Netflix, elk van nog geen uur, raakt wereldwijd een gevoelige snaar. Ik vind dit een positieve gegevenheid. Het geeft aan dat de politieke wereld van Trump, Netanayu, Poetin, Marine le Penn, enzovoort, waar leugen en bedrog, misdaad en onrecht lijkt te lonen niet de enige is. De aanval is de beste verdediging doet (extreem) rechts: de meerderheidsstem wordt gesmoord, ‘hogere machten’ en dat is  het ‘complot van links’ zou de democratie, de stem van het volk om zeep helpen. Het gewone volk wéét uit ervaring hoe het is om machteloos te zijn, om te moeten gehoorzamen aan hun baas. Dus hoe fijn is het dat er sterke mannen en vrouwen opstaan, die op een Robin Hoodwijze zeggen alles te willen doen om hen groot te maken?…

En wat heeft dit nu met Adolesence te maken? Welnu: hier zie je een gespeelde werkelijkheid, maar wel genomen met één shot: What you see is what you get. Er kan niet met de waarheid gemanipuleerd worden, niks kan uit de context worden gehaald, er is geen hap-snap, je maakt alles in één adem, één blik in real time mee.

Dus je zou willen dat elke aflevering door verschillende leefwerkelijkheden in hun eigen bubble bekeken zou worden. 

Aflevering twee speelt zich geheel op een school af. Ik voelde me als het ware weer even op school: die blikken naar elkaar, de gangen en lokalen, wat er broeit. Dat je ook ineens ervaart hoezeer de wereld van de huidige volwassenen geen aansluiting meer heeft op die van de internet-generatie. De politieman zoekt er ouderwets naar het moordwapen, het mes. Zijn zoon, leerling van dezelfde school, zegt: papa dit is gênant. Weet je wel waar wíj́ zijn?’  Elke emo op Social Media blijkt een eigen betekenis te hebben, er is een manosfeer, waar aan jongens verteld wordt dat zij  voor zichzelf moeten opkomen om geen ‘incel’ te worden ( een Involentary Celebitair) , want 80 % van alle meisjes valt op 20% van de jongens. Dus, kun je als kijker concluderen: Het Internet en de Social Media zijn het echte moordwapen.

Aflevering drie speelt zich zeven maanden na de moord af, waar Jamie vastzit voor nader onderzoek. Deze episode zou iedereen die therapeut is of therapie ondergaat moeten bekijken. Al die wisselingen in stemmingen,bedoelingen, perspectieven. Hoe de therapeut professioneel probeert te blijven en de cliënt vermoedt dat er een tweede agenda is en je nooit weet wat er over blijft van de belangstelling van de therapeut voor jou. 

En de laatste aflevering, die het perspectief van de ouders geeft, zou door elke opvoeder bekeken moeten worden. Die tergende vraag of je het wel goed hebt gedaan , een goede ouder was én daarbij het besef dat je alleen maar naar beste weten hebt gehandeld. 

Hoe verraderlijk het dus ook is, als je kind rustig op zijn kamer is. Je denkt: veilig, niks aan de hand, je vermaken op je eigen kamer, kan op zich geen kwaad. Wél dus.

Ik herinner me dat ik in het begin van internet, ik een keer een blik wierp in de volle speelkamer van een huis waar ik Oppaskind ophaalde. Al dat leuke speelgoed werd voor lief genomen. Ik zag drie kopjes intens gebogen en turend naar het computerscherm. Ik dacht: dit zijn andersoortige wezens, ze zouden net zo goed kunnen komen van een andere planeet.

Tijdsbestedingen

 Wanneer ik op de boerderie pas op Joep en de moestuin, neem ik nooit zelf een boek mee. Ik laat me graag verrassen door wat er ligt of kijk in de boekenkast, ik weet al dat er daar nog een aantal zijn die wel op mijn verlanglijstje staan. Omdat er nog niet zoveel te doen was in de moestuin, alleen wat groenten en zaadjes water geven, heb ik aardig wat afgelezen.

Was ik in New York, dan was ik wellicht tot twee keer toe naar Central Park gegaan. De ene keer op de eerste warme dag van het jaar, grappig om te zien: op het moment dat de zon voor het eerst achter de wolken tevoorschijn komt, begint de hele zittende massa spontaan te applaudisseren. Ondertussen zie je in de straten erheen mensen wandelen, beladen met picknickenkleden enzo, en ook fietsers zijn uitbundig in de straten aanwezig. En er was ook een zeventiger-jaren festival, voor het eerst. Zó druk heb ik het daar nog niet gezien. Ook andere parken waren afgeladen vol, en men was alweer aan het strandballen onder de Brooklyn Bridge. Of misschien had ik het mooie weer weerstaan en was ik naar de Transgenderdag gegaan in het Cooperbuilding, vol optredens.

Misschien was ik in de lange, lange rij gaan staan om gratis een bosje tulpen te plukken op Union Square: 170.000 tulpen om de oude band met Nederland te eren; Tulip Day. En ik zou zeker ook naar de bloesembomen gaan kijken, velen zijn er gepland vanuit de connecties met Japan. Misschien had ik mij in  de metro laten verrassen door een spontaan optreden van Ed Sheeran of een koor dat de meute mee probeert te krijgen. Of anders naar Lincoln Center voor een van de sprankelende muzikale optredens in het kader van het thema van de maand over migratie en mix. Of naar een wekelijkse lezing van een gerenommeerde wetenschapper… Allemaal gratis, dus. 

Ach, daar niet zijn, maar wel virtueel meeleven is ook opwekkend. In de zon, met het gefluit van vogeltjes en de wind die door de bomen ruist in het bos en dan bijna de rand van een NY puzzel afhebben is ook heerlijk.

PS

Vogeltjes in NY, Bryant Park

De Bruuk o.a.

 

Afscheid van De Bron

 Ik kijk met een zekere regelmaat op hun website en zag wel al, dat deze lange tijd stilstond. Uit geruchten vernam ik ook al dat ze wellicht hun klooster De Bron zouden verlaten; de zusters Clarissen aan de Waterstraat in Nijmegen. En nu staat het er dan officieel:de jongere zusters gaan naar de Witsenburgselaan ook in Nijmegen, de oudere zusters wonen al elders. Er zijn meerdere huizen aldaar te koop. Het zou een vrijstaand huis kunnen zijn, maar ook een tussenwoning in een rijtjeshuis…

In ieder geval is het een einde aan het kloosterleven, het contemplatieve leven en een dagritme zullen overblijven. 

Ik word er wel even weemoedig van. Vaker dacht ik als ik in Nijmegen was, zal ik éven mee gaan doen aan een getijdengebed in de kapel? Maar dat schoof ik dan ook weer terzijde: ik kan er niet anoniem heen, ik word meteen opgemerkt. 

Die kapel is mij dierbaar, ik heb er zelf jarenlang meditaties begeleid en er gedanst. Ik zag wel al dat de koorbanken weg waren en vervangen door gemakkelijke stoelen.

Ik heb de gemeenschap, denk ik, in een heel goede tijd meegemaakt. Vol belofte en verwachting. De jongste zuster, zo fris en onschuldig nog, zei toen, in een leesgroep die ik ook begeleidde: ‘Waarschijnlijk ben ik degene die hier het licht uit gaat doen.’ 

Zo is het niet gegaan. Ze werd abdis, ik kreeg met haar een meningsverschil, ik kon er niet meer vrijuit ademen, ik merkte al dan niet subtiel, dat iedere zuster er wel een partij had gekozen. Of tegen me zei: ik wil geen partij kiezen. 

Nog veel later ontstond er een conflict met de hele gemeenschap, ze kon geen abdis meer zijn, zij kreeg een nieuwe ‘roeping’ en woont nu met een andere vrouw in een rijtjeshuis in Brabant en is geestelijk verzorger geworden. Twee andere vitale zusters gingen ook al ergens anders wonen, in het oude Kapucijnenklooster in ‘s-Hertogenbosch, een gemeenschap met Franciscaanse broeders, Clarissen en leken. 

Eentje ervan heb ik als leek binnen zien komen. Die zei tegen mij bij de eerste keer Kerst die ze er vierde, dat ze blij was dat ik er ook was, nu was ze niet de enige niet-zuster. De andere had een visioen over de wijze waarop leken een deel konden worden van de bestaande communiteit aan de Waterstraat, maar ik kreeg een waarschuwing van een ander zuster: ‘Weet Mirjam, dat haar ideeën bijna door niemand gedragen worden, ik wil je niet weer een nieuwe teleurstelling geven, na wat je met de Kapucijnen in Velp hebt meegemaakt.’

En nu is alles op de Waterstraat, in De Bron voorbij. Als ik een foto zie van jonge Franciscaanse  zusters in Suriname, dan schiet er door mij heen, dat ik wellicht op een andere plek in de wereld gaandeweg wel voor dit leven gekozen had kunnen hebben. Iets ervan past als een jasje. Getuige natuurlijk, dat ik mij ook zó lang verbonden heb gevoeld, mijn ‘kloosterperiode’, ben ik het gaan noemen.

En nu? Ik leef in mijn boshuisje en weet dat ik daar kan komen tot die ‘zoete stilte’. Als ik die ervaar ben ik dankbaar en gelukkig. En voor de rest leef ik met huid en haar in de (gewone) wereld. 

Dagje Kleve, beeldverhaal

 

Wat een verrassing; je kunt nu met de fiets langs het oude spoor van Groesbeek via  Kranenburg naar Kleve,  niet meer langs de autoweg.

Andersoortige boerderijen dan in Nederland. Op het land een zwarte zwerm kraaien die opvloog omdat ik stilstond. Toen ik de foto maakte allemaal al uit beeld verdwenen, alleen een tractor reed er. Ik dacht aan de groene sawah’s op Bali: ook daar veel vogels, maar dan wit, terwijl een boer zonder machine het land omploegde.

Katjes, al bijna uitgebloeid, een kerk met de rand van de stuwwal.  En vlak voor Kleve de Tiergarten en het ‘keizerlijke’ park met monument.

Nu trof dit beeld me. Een omgevallen man, een gevallen soldaat uit de eerste wereldoorlog. Dat logge en roerloze. Het past bij deze tijd. Machteloosheid in een wereld die steeds meedogenlozer is.

En hier stond vroeger dus, de Joodse synagoge. Vijftig Joden zijn er vanuit Kleve getransporteerd en omgekomen. In Sobibor, Theresiënstad, Lodz, Auschwitz. Elk herdacht met een steentje boven hun naam.

Ik liep eerst een rondje om de toren van de burcht-paleis, om vervolgens af te dalen naar het historische park eronder, daar flaneerden vroeger ook alle hoogheden. Helemaal op het einde is er nu een ligweide met in de zomer wilde bloemen. Ik lag er een uurtje in de zon met uitzicht op de toren aan de horizon.

Het begin van deze wandeling langs het water. Zo heel erg voorjaar, vol vogelgefluit, lentelicht, een meerkoetje aan de kant.

Nog veel meer vogeltjes! Een wit eendje, meerkoetennesten, een zwaan die duikertje speelt, bloeiende narcissen en bomen.

Witte bosanemonen…en over het bruggetje naar de ligweide.

Wat een fijne lentedag in Kleve. En in de boekhandel ook nog een scheutje New York. Een graphic novel met meerdere tekenaars en een fotoverhaal over de godfather van de Lower Eastside. Hij woont er sinds de zeventiger jaren van de vorige eeuw. Door alle jaren heen heeft hij de mensen die er verbleven gefotografeerd. Ooit een wilde buurt, waar je voor bijna niks kon wonen en schuilen, vol creatieve werkplaatsen, alternatieve verborgen plekken. Later vertrokken alle kunstenaars naar Greenwich Village. Nu dus gegentrificeerd…Toen ik er wandelde snoof ik toch ook wél nog een andere sfeer; graffiti, tattoo-shops, hasjgeuren. Queer, gek, muziek door een openstaande raam.  Het zal maar een vleugje zijn geweest van wat er toen was. Of wellicht liep ik door het straatje waar hij woont: Clayton Patterson. Ik las/bekeek het hele boek. 

Toen ik weer buiten stond, bleek het geheel grijs bewolkt te zijn geworden . Met af en toe een milde regen, fietste ik terug.

Meteen even gekeken of hij was te vinden op het internet. Ja, daar is hij, in bewegend beeld. En heel veel filmpjes uit zijn eigen archief.