vrijdag 14 april 2023

Ogen open en dicht. Natalie Merchant en Walt Whitman


Waarschijnlijk was het toch teveel van het goede: Twee dagen achter elkaar meer dan 60 kilometer fietsen, waarvan één dag met zware tegenwind en de derde dag mijn ‘staaroperatie-borduurwerkje’ af willen maken, gedeeltelijk van oud garen wat ik nog had. Dus de hele dag turen op de kruistekentjes en naald en draad. S’avonds al, voelde ik mijn ogen branden. En de volgende ochtend voelde ik hoezeer er ‘iets in mijn ogen’ zat. Veel meer dan ooit tevoren. De kunstlenzen natuurlijk en je mag niet wrijven, je eerste neiging. Dus ik dacht: ik geloof dat ik vandaag voornamelijk maar mijn ogen moet sluiten. Wat doe je dan? Muziek luisteren is dan de enige optie.

Dus ik zat ineens in het leven van Natalie Merchant(1963). Ik kende haar niet maar werd getriggerd door een interview in NRC met de kop, dat het moed vergt om lief te hebben. Ik zag haar eerst in huidige vorm, een grijzende vrouw, net iets jonger dan ik zelf ben en daarna jong en huppelend met lang bruin haar op een podium. Ik beluisterde haar eerste solo-album ‘Tigerlily’ uit 1995. Heel handig, op haar website kun je door de beginletter in te typen van een liedje dan de lyrics simultaan erbij lezen, terwijl je luistert. Af en toe dus éven mijn ogen opendoen en door de ooghaartjes kijken. Ik vond deze video, waar ze tussen heel jong en oud is. Ze zingt The Letter, hier het laatste gedeelte. Want in het liedje zit misschien het recept van ‘lief-hebben’: de mooie dingen onthouden en koesteren, niet verbitterd worden omdat de ander je teleurstelt of zelfs verlaten heeft. Zó begint dit liedje: als ik je een brief zou schrijven, zou deze vol verwijt en verbittering zitten…om dan vloeiend verder te gaan in: nee, toch niet.

Haar liedjes zijn allen zeer gelaagd, als poëzie of kleine verhaaltjes. Vaak vanuit het perspectief van degenen die het moeilijk hebben op de sociale en economische ladder. Vanochtend bleek ze twee uur geleden haar nieuwste album ‘Keep Your Courage’ op YouTube gezet te hebben, met de songteksten. In dit album komt 26 keer het woord ‘liefde’ voor. Deze kan ik vandaag dus gaan beluisteren, want ik voel mijn ogen wel iets minder, maar ze roepen toch om rust. Dit liedje is een ode aan de zeer invloedrijke dichter Walt Whitman. Niet alleen in de Amerikaanse cultuur, maar ook voor mezelf. Voor het eerst gelezen in mijn puberteit: Leaves of Grass’. Een hele reeks gedichten, als liederen, waar hij het kleine en het grote in de natuur, het universum en zichzelf viert. ‘I celebrate myself’, zijn de beroemde beginregels. (En uit ‘Songs of Innocence’: To see the World in a Grain of Sand /and a Heaven in an Wild Fower/ Hold Infinty in the Palm of your Hands/  And Eternity in an Hour. O, nee! Bij nadere inzien, met gesloten ogen: Die laatste vier regels zijn van William Blake. Maar ik laat ze hier toch maar staan: ze komen uit dezelfde ervaring.) Natuurlijk werd Whitman in zijn tijd van narcisme en ketterij beschuldigd. Maar voor mij gaat het om dat wat ik uiteindelijk ‘Het geheim van het leven’ noem. Die enorme levenskracht, vitaliteit, waar alles tot in de kern gevuld is met liefde. Sommige noemen het ‘Het Leven’ of  ‘Energie’. Anderen noemen het ‘God’.