vrijdag 22 augustus 2008

Over licht, liefde en duisternis

De hele zomer loop ik al te zeulen met het 3 cm dikke boek: Een verhaal van liefde en duisternis van Amoz Oz. Elke keer als ik het weer oppak, word ik geraakt door de kleurrijke sfeerbeschrijvingen, maar als ik het weer een poosje terzijde leg, dan mis ik het niet. Het is een literaire autobiografie en de titel is raak.

Om het boek hangt de weemoedige waas van een zoon, wiens moeder zelfmoord heeft gepleegd, toen hij 12 jaar oud was. Hoe de zoon met zijn schrijverschap het leven van zijn moeder goed moet maken. De levenslust van Oz zelf straalt door elke pagina die je leest heen, maar het donkere van zijn moeder ook.

In het volgende citaat beschrijft Oz heel indringend, hoe hij zelf op het kruispunt staat van licht, liefde en duisternis, of eerder: hoe zijn moeder dit explosieve mengsel in hem ziet woelen. De potentie van zijn toekomstig schrijverschap:

Zijn moeder zegt: 'Ik denk dat je later een opgewonden jonge hond wordt, een luidruchtige kletskous zoals je vader, en ook een kalme, volle man, gesloten als een bron in een dorp dat door de inwoners verlaten is. Zoals ik. Je kunt zowel het een als het andere zijn. Ja, ik denk dat dat heel goed kan. Wil je nu doen dat we samen een verhaal verzinnen? Jij een hoofdstuk en ik een hoofdstuk? Wil je dat ik begin? Er was eens een dorp dat door al zijn inwoners verlaten was. Zelfs door de honden en de katten. Zelfs de vogels waren eruit vertrokken. Zo stond het dorp er jaren en jaren stil en verlaten bij. Regen en wind geselden de strooien daken, hagel en sneeuw maakten barsten in de muren van de hutjes, de moestuinen waren overwoekerd, en alleen de bomen en struiken bleven doorgroeien, en omdat er niemand was om ze te snoeien, werden ze almaar dikker en dikker. Op een avond, in de herfst, kwam er een verdwaalde reiziger in het verlaten dorp. Hij klopte aarzelend op de deur van het eerste hutje en... Wil jij verdergaan?'

Na een dag met zorg en plezier in de kloostertuin geschoffeld te hebben, valt me des te meer het desolate op, van wat in feite een beschrijving is van het innerlijk van zijn moeder. Een verlaten dorp, niemand en niks die ernaar omkijkt... Ongeveer twee jaar hierna zal ze zelfmoord plegen.

Amoz Oz, haar eigen zoon. Ze beschouwt hem als een reiziger, die het dorp bij toeval aandoet. En dan? Oz heeft met zijn schrijverschap de hoop van zijn moeder waar gemaakt. Hij heeft geput uit de bron in het dorp.

Deze opdracht lijkt mij universeel. We kennen allemaal dat verlaten dorp met die bron en de hoop dat er een reiziger is die komt drinken, de planten water geeft, de bomen snoeit. Iedereen hoopt op bewoning, dat je thuis bent op de aarde, op doortocht van de duisternis naar het licht en de liefde.