donderdag 9 oktober 2014

Zelfverloochening

Ik geloof niet dat ik die indruk wek bij mensen, maar ten diepste zit het héél erg in me: Zelfverloochening. Dat bedenk ik, nu ik Inwijding, lees, van Veronica Roth, die 23 jaar was toen ze het schreef. De Engelse titel Divergent, dat ook al verfilmd is en een megakaskraker is, verwijst naar iets anders, waarover zo meteen meer.

Zelfverloochening dus: we leven in een toekomstige maatschappij, die is opgedeeld in vijf facties: Oprechtheid, Vriendschap, Eruditie, Onverschrokkenheid en Zelfverloochening. Leuk om je te bedenken waar je dan bij zou horen. Veronica Roth kwam hierop door zich voor te stellen hoe een ideale maatschappij ingericht zou kunnen zijn. Stél dat alle mensen zich zouden bekwamen in één van deze kwaliteiten, dan zou dit wellicht een vreedzame samenleving kunnen opleveren.

Dus elk mens word geboren in eén van de facties, en moet op haar 16e een keuze maken. Als je meent dat je in een andere factie thuis hoort, dan ga je daarheen, en zul je daarbij ook je familie voorgoed verlaten. Elke factie leeft bij elkaar en woont in huizen die bij hun horen, met daarbij behorende kleding en leefstijl. 

Mensen in Zelfverloochening willen niet opvallen, ze leven eenvoudig, hebben kleren in zachtgrijze en beige tinten, ze zijn met weinig tevreden, ze zitten graag thuis bij een vuurtje,  ze houden altijd rekening met een ander, je komt nooit voor jezelf op: juist ja, je vergeet jezelf: de gemeenschap staat voorop. Heel kloosterachtig, dus.

Nee, zo ben ik niet en dat wil ik niet. Dat denkt ook de hoofdpersoon Tris. Dus ze kiest voor de factie de Onverschokkenen. Eindelijk ruist er iets in haar bloed: spanning, avontuur, het onbekende. Ik geloof dat ik zou denken, dat ik dan maar in de factie... Vriendschap zou horen. Of toch meer in Eruditie? Alhoewel Oprechtheid natuurlijk ook een grote kwaliteit is.

En nu komt het: Tris de hoofdpersoon blijkt eigenlijk in géén een van de facties te horen. Ze is Divergent: Afwijkend. Dit soort mensen zijn verdoemd, ze horen nergens thuis, en ze zijn ook 'maatschappij-ondermijnend': Hé, wat is dat een ouderwets woord, nog uit mijn studententijd. Toen het gewoon was om te discussiëren of en hoe je de maatschappij mocht ondermijnen.

Het hele verschijnsel klooster is in feite maatschappij ondermijnend: men doet niet mee met de rat-race, men is gericht op de eigen gemeenschap. Zelfverloochening is daar toch wel de grootste kwaliteit die gekoesterd en gekweekt wordt: zo close bij elkaar, zo weinig mogelijk naar buiten, zoals in een contemplatieve orde: daar moet je geen grote ego's voor hebben, anders spat de boel zo uiteen.

Iets in mij herkent zich ten diepste in zo'n leefwijze.  Dus?... Ach, ik zal wel zo als de hoofdpersoon zijn en velen met haar, het boek is een bestseller onder Young Adults: Ik ben Divergent.

Louter het bestaan van zo'n soort boek en dat het een hit is, geeft mij een groot vertrouwen in de jeugd van tegenwoordig.