dinsdag 6 januari 2009

Taaldaad

Het leven bestaat voortdurend uit kleine keuzes. Zo had ik vanochtend met de fiets naar de bushalte kunnen rijden, het pad met zout behandeld, nattig bruin en modderig. Dan was ik er eerder geweest, dan als ik ging wandelen. Maar ik besloot te wandelen langs het fietspad. De sneeuw knisperde onder mijn zolen, het gras kraakte en het was alsof ik op wolken liep door een lichtblauw-wit hemeloppervlak. Een leuke ervaring door de juiste keuze.

Zo kun je ook kiezen welke woorden je tot je toe laat, op een wijze dat ze als een handeling voor je gaan werken. In de taalfilosofie noemt men dat de 'taaldaad'. De gedachte daarachter is, dat alle taal, al het spreken in feite een vorm van handelen is. Als je dit doordenkt, kom je tot vergaande consequenties. Bijvoorbeeld bij het spreken over God: dan zeg je niet iets over God, maar voltrek je door te spreken een handeling, die uiteindelijk gaat over jezelf.

Dit klinkt wellicht wat ingewikkeld. Een voorbeeld, waardoor ik hier weer aan ging denken. Er is een mooi lied uit Iona, een kloostergemeenschap op een eiland nabij de Schotse westkust.

Neem mij aan zoals ik ben,
zuiver uit wie ik zal zijn,
druk uw zegel op mijn ziel
en leef in mij.

Als je dit alleen maar zou uitspreken richting God, dan hoeft dat voor jezelf geen enkele consequentie te hebben. Kom, denk je dan, God, de God waarin ik geloof die doet dat wel eventjes voor me. Het uitspreken ervan krijgt dan iets gebiedends, iets dat je zou kunnen afsmeken en afdwingen.

Maar wanneer je het uitspreekt met de gedachte dat je daar zelf ook een daad mee verricht, dan worden de woorden als instrumenten van een lied dat je zelf zingt. Of als gereedschap waarmee je zelf een beeld hakt. Kijk maar eens wat er gebeurd, als je de woorden zou spreken naar een ander mens. Dan kun je voelen, hoeveel dat ook van jezelf vraagt: kwetsbaar durven zijn, zacht als was, aarde waarin een ander kan gaan leven...

Je kunt daarvoor kiezen: om deze woorden telkens weer uit te spreken, totdat je er zelf enthousiast van raakt, totdat ze gaan stromen in je en er zo vanzelf iets wordt gezuiverd in je. Die keuze hoeft niet wel overdacht of overwogen te zijn. Praat gewoon maar, spreek de woorden uit, prevel ze, telkens weer, totdat er iets aan je gebeurt.