MAUS

Kan dat, een stripverhaal over de concentratiekampen? Ja, dat kan, Art Spiegelman doet het in MAUS waar hij het verhaal van zijn vader vertelt, hoe die de kampen overleefde. Alle Joden zijn getekend als muizen, de Duitsers als katten, de Polen als varkens, de Fransen als kikkers, enzovoort. Het is in zwart -wit, met zware zwarte lijnen zoals bij een houtsnede en Spiegelman zegt zelf beïnvloed te zijn door Frans Masareel. De schuine beweging, de donker-licht dynamiek, het geeft een soort heftigheid die natuurlijk bij het onderwerp past.

Spiegelman en later zijn Franse vriendin doen ook mee in de strip: hij is daar zichzelf, die zijn vader interviewt en dan volgen de flashbacks. Dat geeft het een extra laag. Want Spiegelman vindt zijn vader helemaal geen aardige man, onverdraaglijk soms, en ergens zegt hij: Hij is preceies zoals het karikatuur van een Jood! Slim, gierig, een sjacheraar, sluw in het overal een slaatje uit willen slaan, ik wil dit niet, waarom is hij niet anders?

Zou er nu een generatie onstaan die het verhaal van de concentratiekampen allereerst uit deze strip haalt? Pas stond er in de krant dat de jongste generatie in Israel nog nauwelijk er iets van weet: ze denken dat het in de oertijd is gebeurd. Daarom is er nu een groep kleinkinderen die het concentratiekampnummer van hun grootouders op de arm heeft laten tatoeeren. Een meisje vertelt dat haar grootvader het eerst een vreseljk idee vond, maar toen hij het zag, moest hij hard huilen en was ontroerd.

Ik kan me dat voorstellen. Eerst denk je, gatverdarie, doe niet zo gek, ik wil dat niet, maar als je het dan ziet, dan word zo'n nummer, daar waar je ooit gebrandmerkt en gestempeld bent als een stuk vee,  ineens tot iets gemaakt wat gaat behoren bij het menselijke domein en niet bij die hel. Degenen die onstaan zijn omdat jij het hebt overleefd, zijn bereid om jouw gruwelijke geschiedenis met zich mee te dragen, midden in het gewone leven.