maandag 15 oktober 2012

Suikertand

Toen ik het boek uit had, ben ik meteen weer stukken gaan overlezen. Dat gebeurt niet vaak, maar hierbij moet je wel bijna: wat een knap boek, de nieuwe van Ian McEwan, van wie ik al lang fan ben; Suikertand. Mc Ewan heeft vaak een mengeling van genres door zijn verhaal, een beetje thrillerachtig, of horror-elementen die het spannend maken, maar op de bodem, of eerder als rode draad, zit meestal een relatie van twee mensen of meer:  en vaak is het een liefdesrelatie die onder spanning komt te staan.

Hij weet héél goed te beschrijven wat er in de innerlijke huishouding van een stel aan de gang kan zijn. Dat innerlijk en uiterlijk vaak helemaal niet synchroon lopen. Dat het rustige uiterlijk van de dagelijkse gang van zaken de beschermlaag is van dat wat er onderhuids broeit en broedt. Zo ook hier.

In Suikertand wordt Serena verliefd op een schrijver in opkomst. Maar zij is niet neutraal: zij is ingehuurd door de Britse geheime dienst om deze schrijver te charteren: ze hoort zogenaamd bij een stichting die schrijvers willen sponseren, door hun een riant jaarsalaris te geven, zodat zij aan het schrijven van een roman toekomen. 'Operatie Suikertand'zo heet het project. Die schrijver moet tegen het communisme zijn (het speelt zich tijdens de Koude Oorlog-tijd) en hopelijk ventileert die dit gevoelen in een roman.

Je krijgt een goed inzicht waarom Serena 'ja' zegt tegen zo'n opdracht: zelf op zoek naar werk  en maatschappelijk aanzien, de behoefte om uitzonderlijk en in ieder geval niet burgelijk te zijn, nog in de rouw over een verloren liefde, wel twee liefdes, wellicht. Je beleeft mee, hoe ze in haar prille nieuwe geluk, van heel verliefd-zijn, telkens overweegt om te vertellen waartoe ze is ingehuurd. En telkens schrikt ze er weer voor terug om de waarheid te vertellen, bang om alles te verliezen.

Uiteindelijk gaat het boek ook over lezen en literatuur. Over de verschillende wijzen waarop je leest en interpreteert. Hoe alles afhangt van het perspectief waarin je staat. Dat dezelfde tekst de ene lyrisch kan maken en de andere verveelt. Dat de wijze waarop je dus in het leven staat, uitmaakt hoe de dingen op je afkomen, wat zij uiteindelijk betekenen. Dat is knap: dat vorm en inhoud van dit boek naadloos op elkaar aansluiten, zoals een rits die je opentrekt of dicht.