Afgelopen zondag zat ik vier uur lang in de bioscoop. Ik keek naar 'Die andere Heimat - Chronik einer Sehnsucht' van de nu 81-jarige Edgar Reitz. Eerder heeft hij furore gemaakt met zijn Heimat-trilogie. Dat was midden in de jaren tachtig, een lang zwart-wit epos op de tv over een klein Duits dorp... Ik weet nog steeds niet of ik daar indertijd nu werkelijk afleveringen van heb gezien, of er al zo vaak iets over gehoord en gelezen heb, dat de beelden erbij als vanzelf zijn gekomen.
Chronik einer Sehnsucht: Sehnsucht: dat is zo'n mooi en geheimzinnig woord, eigenlijk. Nee, het is geen hartstocht en ook net geen heimwee, het is iets van reiken naar verloren tijden. Of naar gedroomde en verlangde tijden. Het heeft voor mij ook iets van: weet hebben van een laag in jezelf die zacht, weemoedig, broos en toch tegelijk ook stevig en buigzaam is. Iets in je, waarvan je weet, dat het je voedt en tegelijk toch niet zomaar voor handen is. Waarvan je je ook kan afvragen of, wanneer het er is, er juist iets in je voor altijd verdampt.
Misschien is het ook iets van : weet hebben van je eigen stervelijkheid. Het weet hebben daarvan maakt ook weemoedig. Maar teglijk heb je het nodig om werkelijk en intens te kunnen leven: het voedt je verbeeldingskracht: het blijven ontwerpen en verkennen van werelden die nog wachten.
Zo'n soort sfeer verwachtte ik zondag dus, in de bioscoop. Zulke beelden heb ik al in mijn geest opgeslagen: lege landschappen, intense gezichten, soberheid en puurheid, het harde leven van armoede en verval en tegelijk het daar poëtisch in uithouden: 'Duur' verwerkelijken. Dát verwachtte ik, maar ik zag het niet. Het geheel was onderhoudend, dat wel, ofwel ik heb me niet verveeld; maar er gebeurde niet wat ik hoopte: dat die snaar van Sehnsucht in je aangeraakt wordt en er iets in jezelf zachtjes gaat bewegen.
Daarna had ik twee dagen lang absoluut geen behoefte meer aan een bewegend beeld. Ik kreeg een sterk verlangen om zoek te raken in een boek; te gaan lezen. Al lezend ervoer ik ook ineens , wat voor een stille bezigheid dat is. Dat je zomaar in een stoel zit er geen beeld is en geen geluid, maar dat het je geest is, waarin zoveel gebeurt: die baart de gevoelens en gedachten, die maakt levend wat er in je is, juist door het ook in jezelf te laten: het gebeurd aan je, in je zelf.
Dát heeft die 4 uur film kijken dus opgeleverd: het verhaal werd zo langzaam verteld, alsof je een boek leest. Maar het was geen boek, en dus zat je ook gevangen in de beelden die de regisseur aan je voorschotelde. Dan is het bijna een bevrijding om het zonder beelden te mogen doen, en alles in jezelf te laten ontstaan. Zo levert de film misschien toch wel, via een omweg, een ander heimat, een kroniek van Sehnsucht: Omdat het je laat terugkeren naar de onmetelijke ruimten in je eigen geest.
