Over meditatie enzo

In Vrij Nederland van deze week las ik zo even een interview met de Portugese psycholoog Miguel Farias. Hij wordt gepresenteerd als een 'meditatie-junkie', die als het ware van zijn geloof is afgevallen. Over meditatie en mindfulness hangt er nu in het Westen het algemene idee, dat het altijd goed is. Maar dat is niet zo, zegt hij. Zijn eyeopener is een meneer, ik ben zijn naam nu kwijt, die aan meditatie deed en van plan was om in te treden in een boeddhistische orde ergens in het Oosten, en daarvoor in de plaats, ineens, 'uit het niets', met een geweer een heel aantal mensen doodschoot.

Met andere woorden: meditatie maakt echt geen beter mens van je. Je wordt er niet zomaar aardiger, barmhartiger, zorgzamer, aandachtiger van. Ja, als je een uur lang, ofzo, mediteert op deze begrippen, dan is het niet zo raar dat er daarna minder stresshormoon enzo in je zit. Maar is dat échte meditatie, vraagt hij zich af.

En er is een wetenschappelijk onderzoek verricht rondom TM, Transcendente Meditatie, waar de ene groep de echte meditatie deed en de andere een instructie kreeg waar het belangrijkste uit die meditatie, namelijk je richten op een persoonlijke mantra, eruit gelaten was. Beide groepen bleken na metingen exact dezelfde waarden, waarvan weet ik even niet,  te vertonen.

Het artikel als geheel deed me diep fronsen. Waar gaat dit over? Het enige wat ik vond kloppen is, dat in het Oosten meditatie niet allereerst gericht is op vrede, ontspanning, stressvermindering enzovoort. Meditatie gaat erover dat je het monster in jezelf ontmoet, aankijkt en vervolgens met barmhartigheid omgeeft, waardoor deze verslagen wordt. Het monster in jezelf, het monster dat een ander voor je kan lijken, het monster dat de wereld soms is.

Meditatie is dus niet gemakkelijk en is geen kwestie van het aanleren van een techniek.  Een geslaagde meditatie kan dus niet afhankelijk zijn van het al dan niet exact volgen en inoefenen van de gepresenteerde techniek, uit welke hoek dan ook. Precies die techniek kan juist afleiden, waardoor ik het heel goed voor mogelijk houdt, dat iemand het ene moment een vredige glimlach op het gezicht heeft en vervolgens, op een letterlijk onbewaakt ogenblik, een geweldsdaad pleegt. Of iets onschuldigers.

Ik heb zelf nooit begrepen wat meditatie met techniek of theorie van doen heeft. Techniek kan hoogstens helpen als overgang van je eigen drukte naar de stilte. Meditatie is mijn inziens gewoon stil zitten of zijn, stil worden, dus,  daarin blijven en daarin alles toelaten wat er in je op komt. Woede, angst, afkeuring: allemaal mogelijk. En daar dan vervolgens niet over oordelen, het uit handen geven, het los laten.

Zien,  dat je eigen gevoelens altijd weer gaan en komen. En dat al die gevoelens uiteindelijk los staan van die levende kern in je. Die Godgelijk of bij en van  God is (dat zijn maar woorden)  en van Licht is. En dan langzaam leren om vanuit die kern te gaan leven.