zaterdag 16 september 2017

Apen-selfies

Ik had de selfie nog nooit gezien, maar het schijnt al heel lang wereld beroemd te zijn: de selfie die een makaak-aap maakte in het oerwoud van Sulawesi met het fototoestel van natuurfotograaf David Slater. Het zijn zulke leuke foto's! Je kunt je dan bijna niet meer voorstellen dat apen niet ook een gevoel voor humor en lol hebben. Dat ze de gevoelens van empathie en mededogen kennen, dat is al uit het onderzoek gebleken van Frans de Waal.

Maar humor en lol is ook tappen uit een ander vaatje, het vraagt ook iets van het vermogen tot zelfrelativering. Bij empathie en mededogen zit er wie weet nog het biologisch mechanisme tot zelfbehoud achter , het behoud van de eigen soort. Humor en lol is 'om-niet': nergens nuttig en nodig voor, gewoon genieten van het leven en van jezelf.

Ik lees op internet dat deze selfie nu weer in het nieuws is omdat David Slater er al jarenlang een rechtszaak over heeft aangespannen omtrent het auteursrecht. Hij wil dat claimen, maar de dierenbeschermingorganisatie Peta meent dat deze ligt bij de aap die Naruto is gaan heten. Slater ligt nu financieel aan de grond door al die rechtszaken. Nieuw, complicerend argument is, dat wellicht een andere vrouwtjesaap ook foto's heeft gemaakt.

Geld, geld, geld...-daar draait het allemaal om. Ik neem aan, dat als Naruto of andere apen met het auteursrecht aan de haal gaan, dit geld dan gaat naar de dierenbescherming. Voor David Slater vind ik dat toch zuur. Hij heeft dan tenminste gefaciliteerd dat het mogelijk werd dat apen selfies maken. Onderliggend zit er ook iets van: wat gaat nu vóór, de mens of de aap? Hoeveel zelfstandigheid en echte autonomie kunnen we dieren toedichten? Gevoelsmatig zou ik zeggen dat David Slater wél het auteursrecht heeft.

Waar ik wel van opkijk is, dat apen hun eigen foto's zouden kunnen zien. Ik herinner me een antropologisch onderzoek van heel vroeger, waar blijkt dat bosjesmensen een foto van henzelf niet herkennen, omdat ze nooit geleerd hebben om al die puntjes die ze zien te interpreteren naar een beeld met diepte, driedimensionaal. Zo zouden  eilandbewoners ergens in de Stille Zuidzee, ook geen groot zeilschip voor hun kust hebben kunnen zien, omdat ze het fenomeen nog nooit gezien hadden, dus ook niet konden interpreteren.

Dit zou dan betekenen dat wij mensen alleen maar kunnen zien dat die apen lol hebben met...? Wie weet niet met hun eigen afbeeldingen die ze zien, dan, maar met dat vreemde ding dat in hun handen is gevallen. Ik gun David Slater al dat geld, en zeker niet dat hij nu door alle rechtsprocedures bankroet raakt. Al ben ik nog zo voor dierenbescherming. Het zou dan wel leuk zijn als hij een aardig bedrag aan hen zou doneren.

Maar nu is er dus die volkomen humorloze, verschraalde werkelijkheid van een eindeloos lijkende rechtsgang. Die benarde geest is volkomen het omgekeerde van de geest van die selfies.