dinsdag 29 juli 2008

La Montserrat

Al heel vroeg, lang voor de massa, ging ons gezin op vakantie naar Spanje. Naar de Costa del Sol: Fueringola, Malaga en Benidorm. Spanje is voor mij dus: 's avonds laat een verlicht kasteel op een heuvel, gebraden kippetjes eten en stukken cactus, horchata drinken en de 'cassatjok' dat was een liedje met een dansje dat een hit was.

Ik at er voor het eerst aubergines die in roomboter werden gebakken, vader ging 's ochtends vroeg handdoeken klaarleggen bij het zwembad of op het strand. We werden ingesmeerd met wit schuim tegen de zon, we moesten zwemvestjes aan als we bij de zee speelden, we hadden ieder ons eigen gele badhanddoekje dat je door een drukknoop ook als een cape kon gebruiken.

Op de mijne zat een donkergroen zeepaardje met rood garen geborduurd, mijn ene broertje had een ankertje erop, de andere een zeester... Ach! Nostalgie! 'Middellandse Zee, souvenir van mijn dromen...', zong mijn moeder dobberend op een luchtbed in zee en vol heimwee bij thuiskomst.

Nu lees ik ter voorbereiding van mijn reisje naar Valencia: SPANJE Handboek over land, cultuur en bevolking van Kees van Dooren. Gewoon van voor naar achter met een soort berustende moedeloosheid dat er uiteindelijk wel ongeveer niks zal blijven hangen in mijn gatengeheugen. Alleen dat het een boeiend land is, vol diversiteit aan klimaat en landschappen, invloeden van de Moren en dat Franco er ooit geregeerd heeft. Maar dat wist ik al.

Om toch iets van een missie te hebben noem ik hier La Montserrat; een serie beelden van Julio Gonzalez (1878-1942). Volgens mijn boek was hij de eerste die ijzer gebruikte als expressiemiddel. La Montserrat zijn allemaal vrouwen met hoofddoekjes, die eigenlijk de sterke Catalaanse vrouw uitbeelden en het merendeel staan in de Institutos Valencio de Arte Moderno (IVAM) in Valencia.

Vrouwen met hoofddoekjes: die zijn tegenwoordig niet in, die staan voor achteruitgang, bekrompenheid en onderdrukking. Maar in Amserdam, in het Stedelijk Museum staat de beroemdste Montserrat: ze heeft een sikkel in de ene hand en een kind op de arm en zij is voor alles een verdedigster van wat haar heilig is, symbool van verzet en wel concreet het fascisme. Kees van Doren schrijft: 'De kracht van het verzet die deze sterke vrouw uitstraalt wordt ontroerend, als men bedenkt hoe in dezelfde jaren de beeldhouwkunst van het Duitsland van Hitler de kracht van de nieuwe fascistische mens wilde uitdrukken in gigantische beelden van superhelden en -heldinnen aan wie alles kolossaal was. De kracht van deze kleine Monsserrat is oneindig veel groter dan welk van die perfecte, gepolijste superhelden dan ook.'

Op naar de vrouwen met de hoofddoekjes, dus. En verder naar zon, strand en hopelijk dezelfde blauwe zee als van mijn jeugd.