zaterdag 16 april 2022

Magie van Pasen. Julian Précardien. Sunjay

Gisteren was het de laatste uren van de dag, terwijl ik door het raam de avondschemering langzaam inktzwart zag worden, toch ineens Goede Vrijdag. Ik keek op Arte naar de Mattheus Passion, opgenomen in een kerk, vorig jaar. De violisten zitten er nog met mondkapjes. Dát ik dit opzocht kwam door het tv-programma op NPO2 ervoor, ‘De mooiste maten van de Mattheus’, waar Paul Witteman zomaar wat mensen vraagt naar hun lievelingsstuk en waarom. In ‘gewone woorden’ spreken mensen dan over hun diepste gevoelens, waar troost en vrolijkheid, diep verdriet en rouw naast hoop en verwachting kunnen staan. Dus erna wilde ik toch graag de hele Passie beluisteren of bekijken.

In deze uitvoering wordt de rol van de evangelist vertolkt door Julian Précardien, ik heb er op de aftiteling naar gezocht, want zijn uitvoering maakte het voor mij tot een aangrijpend geheel. Hoe hij diepe wanhoop in zijn zang legt, maar misschien nog wel meer in zijn hele lichaam, de blik in zijn ogen. Ik dacht aan een verhalenverteller, de enige aanwezige, dus ook suppoost, in een stoffig museum in Benin, die over de maskers begon te vertellen in gebrekkig Frans: dat ik helemaal meegesleept werd, het was magie: in de gebaren en de presentie kwamen hele dramatische werelden tot leven, als in een soort van tijdmachine bevond ik mij ook ergens anders. Pure magie, waar je vaag gaat vermoeden hoe krachtig de geest kan zijn.

En nu bracht het verhaal mij, buiten de dogma’s van de christelijkheid om, in dat gebied, waar mensen buiten hun eigen zin en controle om, overgeleverd zijn aan onmacht, wanhoop, destructie, verwoesting, verdriet. Alles wat nu zo vlakbij gebeurd en zo goed te volgen is middels foto’s, persoonlijke verhalen en het zijn vaak de details die extra binnen komen. Dat de dierentuin van Kyiv vol zit met in de haast gebrachte huisdieren, sommigen gebracht met uitgebreide beschrijvingen hoe ze verzorgd moeten worden en wat ze eten, waar de directeur een extra dagtaak aan heeft, maar nu wellicht niet meer, bij gebrek aan voedsel? Of valt dat mee, misschien is een deel alweer opgehaald en er zitten ook alweer mensen op terrassen in de zon in Kyiv en de lange rijen mensen voor het postkantoor die de postzegel van de soldaat die zijn middelvinger opsteekt tegen het nu gezonken vlaggenschip ‘Moskou’, geven je een gevoel dat mensen weer opstaan in een gewone allerlaagste bezigheid.

De kracht van het paasverhaal: temidden van verraad van de beste vrienden, die slapen en een kus geven, de politieke macht die geen waarheid zoekt maar de bevestiging van het volk om aan de macht te kunnen blijven, de trouw van moeders aan hun kinderen: Noortje Herlaar die in blauwe Mariakleding bij het verlichte kruis in ‘The Passion’ zingt op de melodie van het lied uit de Titanic, nu hertaald tot ‘Dichtbij mij’. Toepasselijker kon het niet: het bericht van het zinkend schip liep synchroon met deze vertellingen, waar de liefde en de trouw overwint, ook al gaan er mensen dood… Hoe realistisch wil je het hebben?

Gedurende de dag, dacht ik terug aan mijn kloostertijd, waar ik jarenlang deze dagen er het verhaal herbeleefde in een setting van een kapel en rituelen die daarvoor in de loop der eeuwen ontwikkeld zijn. En ik dacht aan mensen die verdwenen zijn, dood of onbereikbaar. Hoe je keer op keer met lege handen staat. Ik dacht terug aan Sunjay in India, drie jaar geleden. Hoe deze ineens weg was en in de ogen van Wiki verraad had gepleegd. Hoe ik verdronk in zijn verzengende blik vol liefde en we met zijn drieën zeiden dat vriendschap altijd blijft bestaan en van God komt…  En toch: een paar dagen later was hij ineens weg, nadat hij me de avond van tevoren uit zijn heel karige loon op een ijsje had getrakteerd. Je weet zo weinig van wat erin mensen omgaat. Hoe ze zonder dat zelf te willen elkaar pijn en verdriet doen, verwoesting zaaien. En toch: dat beide er kunnen zijn en dat Sunjay op zijn plek in de wereld misschien ook wel een keertje aan mij denkt: misschien is deze hoop de kern van Pasen.