Een van de dingen waar ik mij bij voorbaat op verheugde op de Biënnale, was het Brits Paviljoen met Sonia Boyce. Zij heeft vier zwarte zangers uitgenodigd om met elkaar te verkennen wat stem en klank kan doen. Deze vrouwen zongen voor het eerst samen, al improviserend en elkaar zoekend. Het was machtig en mooi om te ervaren hoe welhaast dierlijke oerklanken zich mengden, en ook ademen en hijgen het geheel naar een andersoortige dimensie bracht. Een ruimte bevrijd van de geschiedenis van slavernij en onderdrukking.
Dit filmpje laat de context zien, waar vanuit Sonia Boyce werkt en denkt. Het Brits Paviljoen heeft overigens de Gouden Leeuw voor Landenpaviljoens gewonnen. Totaal onverwacht maakte ik onlangs mee dat ‘white supremacy’ iets is, wat ook zomaar in een gewoon contact, dat jij zelf onbevangen ‘een vriendschap’ noemde, een rol kan spelen. Hoe iemand na een ‘nee’ van jou, ‘ik accepteer niet dat je zó over mij denkt’, meent te kunnen zeggen dat je met scherpe confrontaties mensen van je afhoudt en omdat ik aandring, dan mensen van mij afduw. Dit is de ervaring van #MeToo en #BlackLivesMatter… de andere die geen ‘nee’ kan horen en zich wentelt in een gevoelloos, vanzelfsprekend soort van zelfgenoegzaamheid, door iemand omlaag te halen.
Gisteren woei er een heel harde stormachtige wind rondom de boerderie, een populier viel om, tegen de bomenrij aan, ruisende en loeiende vlagen lieten zich horen. De aankondiging van een ander seizoen. Ik zat windstil in een hoekje en kreeg plotseling veel zin om alles wat kleur gaf om mij heen vast te leggen. En de structuren van bloem en blad. Nu het er nog is. Heel binnenkort verschrompelt het en wordt alles kaal en bruin.
En toen nóg een keertje, om het feest te vieren van kleur en diversiteit.
En tot slot: de eerste paprika en aubergine, die ik uit de tuin at. Ze zijn er nu niet meer, verzwolgen in mijn maag. Het leven gaat voort en radicaal afsnijden, hoort daarbij. Ik heb de neiging om het te laten hangen aan de plant. Maar dan verrot het. Je moet plaats maken voor iets anders en genieten van de oogst. Zoals Sonia Boyce zangers hun stem opnieuw liet vinden.
