Erotic mind: Esther Perel & Louis Kahn

Wat een significante keuze documentaire van Zomergast Esther Perel: My Architect (2003):  zoon Nataniel gaat op zoek wie zijn vader, de architect Louis Kahn echt is. Hij is een bastaardkind: zijn vader bleek drie vrouwen tegelijkertijd te beminnen, waaruit drie kinderen zijn ontstaan. Hij kreeg een hartaanval op het Penn-Station in New York, net terug van een project uit India en het duurde dagen eer familie getraceerd kon worden omdat hij zijn adres had doorgekrast in zijn paspoort. De moeder van Nathaniel heeft haar leven lang geloofd dat hij dit gedaan had omdat hij op weg was naar hen: besloten had om bij hen te gaan leven, na een indringend gesprek dat ze met hem had.

Anderen in de film betwijfelen dat zeer. Hij was een nomade, doodgaan op een station past precies bij zijn leven, hij woonde nergens behalve in het ontwerpen van zijn eigen gebouwen. Zeer intrigerende ruimtes: van buiten lijken ze een ruïne zoals het parlementsgebouw van Bangladesh of op grote schuren zoals het Kimberley museum, maar van binnen zijn ze een en al betovering, een spel van licht en gelaagdheid. Hij wordt een mysticus genoemd. Ik dacht spontaan aan een Ted-talk: How do  you  build a sacred place? van  Semiak Harari en zowaar: hij begint zijn talk met een anekdote dat iemand een gebouw wilde strelen, een gebouw van Louis Kahn.

Waarom is het juist deze documentaire die voor mij alles bevatte waarover Esther Perel praatte? Over relaties waarin het erom gaat dat je je levend voelt, niet half dood, waar je je eigen verantwoordelijkheid neemt en niet in het verleden blijft hangen, waar het gaat om telkens weer een ruimte tussen jou en een ander te ontwerpen, en nee het gaat niet om seks, dieren doen aan seks, maar de mens heeft een erotic mind: het gaat niet om de prestatie of het orgasme: we willen ons levend voelen bij elkaar. Na elke keer vrijen begint opnieuw het onderzoek en de weg naar die ander en ook naar jezelf: wie je bent en wilt zijn.

En dat vind ik interessant, alhoewel ik al zo lang niet in een erotische relatie leef. Omdat het gaat over de grondhouding eronder: je kiest ervoor om elke keer het leven weer opnieuw te ontwerpen, zoals een architect, ruimte te creëren waarin je floreert en o, wat zijn er dan veel obstakels omtrent zelfbedrog, lange lijnen geschiedenis met allereerst je ouders, waardoor je geneigd bent om achterwaarts te leven in schijnzekerheden, in plaats van voorwaarts. De basis van het erotic mind is Eros, waarvan Plato al zegt dat deze alles in beweging zet en de kern van leven, beweging is.

In die documentaire komen al die thema’s samen. Hoe kun je tegelijk zo visionair zijn, en tegelijk zo bot en zoveel leed veroorzaken bij jouw naasten? Louis Kahn lijkt een erotic mind te hebben, die nomadisch rondzwerft en mensen in zijn gebouwen wil onderbrengen in een erotische omhelzing: binnen kun je liefde voelen, kunst genieten, democratie vorm geven. Maar hij was niet aan banden te leggen door dat wat mensen concreet van hem wilden. 

Nathaniel Kahn lijkt zijn vader te vinden in de woorden van een architect in het parlementsgebouw van Bangladesh, die in tranen zegt dat zijn vader aan het armste land van de wereld , het rijkste gebouw van de wereld heeft gegeven, waarin je nooit raakt uitgekeken en waarin je liefde voelt, en democratie vorm gegeven kan worden, alhoewel hij als vader faalde.

Alle fragmenten die Esther Perel liet zien, gaan over de zoektocht naar wat écht is en levenwekkend en hoeveel pijn en strijd daarbij gepaard gaat, mislukking ook, omdat macht ons zozeer bevangt en de doodsdrift soms sterker lijkt dan de wil om werkelijk, sprankelend te leven. Het valt niet mee om  de architect  te blijven van jouw eigen leven, om écht vol levendigheid, te leven.