maandag 5 september 2011

9/11

Er wordt in kranten en tijdschriften uitgebreid stilgestaan dat het binnenkort 10 jaar geleden is dat die vliegtuigjes de Twin Towers in gingen. Ik weet nog hoe ik het hoorde: het was dinsdagavond leesgroep in het klooster en deelnemers bij de kapstok zeiden hoe vreselijk het was en ze vroegen zich af of het wel gepast was om de leesgroep door te laten gaan. Ik had de hele dag in stilte thuis doorgebracht, daar hield ik toen dus ook al van, en wist van niks. Toen ik thuis de tv aan zette, wist ik niet wat ik zag, al was ik er al op voorbereid.

In VN van 3 september staat dat het boek Lovely Bones van Alice Seebold vlak daarna een enorme werelwijde bestseller werd. Ook dit is me indertijd ontgaan, maar heel toevallig vond ik deze zomer dat boek in De Slegte, begon ter plekke te lezen en kon niet stoppen. Dus toen heb ik het maar gekocht. Aardig, hoe heel anders de titel van de Nederlandse vertaling is geworden: De Wijde Hemel, heet het, van botten; ashes to ashes, dust to dust, naar de wijdsheid van het hemelruim.

Het boek wordt verteld door een 14 jarig meisje dat vanuit de hemel neerkijkt op haar familie. Ze is bruut vermoord en verkracht, de familie in trauma achterlatend. Ze observeert ze en er zit een thrillerachtig element in, omdat de vader en haar zusje op zoek gaan naar de moordenaar in het dorp en zo zelf bijna gevaar lopen. Tegelijk bevat het poëtische beschrijvingen van de hemel, zó dat je denkt: Zo zou het kunnen zijn. De hemel van de ene is niet die van een ander, ze ontmoet andere bekenden, maar soms maar even en alleen daar waar ze hetzelfde stukje hemel delen.

Ik snap wel meteen dat dit boek aansluit bij 9/11: een wreed lot voor zovelen onschuldigen die zomaar van de aarde weggerukt werden, de gruwelijke leegte die dat achterlaat en tegelijk het leven dat doorgaat en zoekt om puur geweld een plaats te geven. Je bent zonder dat je het wilt ineens een nabestaande van een onbegrijpelijke ramp die zich in je leven voltrokken heeft. Ik heb zelf heel lang een grote foto van de puin van de ineenstortende Twin Towers op de voorpagina van een krant op een muur geplakt. Ineenstorting, dood, ramp, gemaakt door mensen... wat we elkander niet allemaal aan doen.

Ik heb zelf maar eén boek gelezen van de 164 fictie- en meer dan 1430 non-fictie-boeken die erover verschenen zijn en dat was voor mij ook genoeg. Extremely loud and incredible close van Jonathan Safran Foer. Over een hyperintelligent jongetje wiens vader in de Twin Towers zat en op zoek gaat naar sporen van hem in New York. Zo prachtig! En uiteindelijk ook verzoenend omdat je tot een besef komt dat mensen gruwelijke dingen kunnen doen, maar ook precies het omgekeerde.

De foto van de vallende man die kaarsrecht naar beneden valt, schijnt maar eén keer officieel te zijn gepubliceerd en is daarna verboden. In het boek van Safran Foer word je op het einde uitgenodigd om de bladzijden van het boek heel snel langs je duim te laten ritsen: de vallende man, valt terug de tijd in en staat weer heelhuids op. Dat kan alleen met de verzoenende en helende macht van de verbeelding.

In het klooster ging de leesgroep toen trouwens door. M. wees er op dat het deste noodzakelijker is, dat mensen verbondenheid met elkaar deelden. Een jaar later heeft ze de leesgroep verlaten en is non geworden in een ander stad. De macht van de verbeelding, dus.