donderdag 29 september 2011

Clara en Agnes

De leesgroep rondom de vier brieven van Clara van Assisi aan Agnes van Praag is van start gegaan. Het is heel bijzonder om je te realiseren dat het hier om twee vrouwen gaat, die in de dertiende eeuw een volstrekt eigen en eigenzinnige weg zijn gegaan, dwars door alle sociale conventies en verwachtingen heen.

De eerste brief schreef Clara in 1234, naar aanleiding van het gegeven dat Agnes een klooster en een hospice stichtte in Praag in dat jaar. Clara zelf was 40 jaar oud en al 22 jaar zuster. Zes jaar daarvoor was eindelijk haar leefwijze met een privilege voor de armoede, goedgekeurd door paus Gregorius de negende. Clara was de eerste vrouw die zomaar een totaal ander leven ging leiden, in het spoor van Franciscus van Assisi: zielsverwanten van het eerste uur. Franciscus was 13 jaar ouder en was bij het schrijven van de eerste brief al 8 jaar dood.

Clara hoorde bij de rijke adel van Assisi. Op Palmzondag was het gewoonte dat alle meisjes van goede komaf in hun mooiste kleren in processie naar het bischoppelijk plein trokken, om daar een palmpaastak van de bisschop te ontvangen. Op diezelfde dag, deed Clara het omgekeerde: ze vroeg aan de bisschop om bij haar thuis te komen en vertelde dat ze haar huis zou verlaten en met Franciscus mee zou gaan. Ze was 18 jaar.

Agnes van Praag was een koningsdochter. Ze heeft geleefd aan het hof van Oostenrijk, ze had keizerin kunnen worden, zich kunnen wentelen in rijkdom en luxe en aanzien, maar ze heeft dit alles 'versmaad', zoals Clara zegt in die eerste brief. Ze was 29 jaar toen ze dan eindelijk haar hart kon volgen. Na al enkele keren uitgehuwelijkt te zijn. Eén keer ging haar bedoelde bruidegom er met een ander vandoor. Reden voor haar vader om een oorlog te willen beginnen. Agnes heeft hem daarvan kunnen weerhouden.

In het gesprek over de brief als geheel ging het over 'verlangen' dat een sturende kracht is. Over 'volhouden', over de 'binnenkant en de buitenkant' van het leven en hoe alleen het luisteren en gehoor geven aan de binnenkant je gelukkig maakt.

Twee vrouwen, voor wie het geheel niet in de lijn lag, om te doen wat ze deden. Het magnetisme tussen die twee. Alleen vier brieven zijn bewaard gebleven en tussen de eerste en de laatste zit 19 jaar. Aan de aanhef is te zien hoezeer ze elkaar altijd in het hart bewaard hebben: De aanhef van de eerst brief is nog titelrijk, 'aan de hoogwaardige vrouw'... etc. In de laatste brief schrijft Clara: 'Aan de andere helft van mijn ziel'.

- Artikel 'Clara schrijft Agnes' door Hans Sevenhoven