zondag 16 januari 2011

Graceland

Het was de eerste lp die ik ooit hoorde, op de platenspeler van de broer van een klasgenootje: The sound of silence van Simon en Garfunkel. Sinsdien volgde ik Paul Simon: ik heb zowat al zijn lp's. Favoriet was Graceland uit 1986 en gisterenavond was er op de tv een documentaire over het ontstaan ervan. Zo diep en ver als wat er allemaal in gestopt is indertijd, ging mijn luisteren niet: ik vond het een sterk album met die mooie vloeiende zachte melancholieke stem van Paul Simon, gecombineerd met Zuid Afrikaanse muziek.

De documentaire is een prachtig verhaal over creativiteit. Paul Simon zegt bijvoorbeeld: Ik kwam erachter dat ik niet de kapitein was van het schip, ik was een passagier. Er ontstond iets dat veel groter was dan hijzelf, een flow die niet alleen maar ging over muziek en de mengeling van culturen daarin en het werkelijk kunnen communiceren met elkaar, maar over Zuid Afrika zelf, toen nog onder het apartheidsregime, en elke andere situatie waar mensen geblokkeerd, onderdrukt en niet zichzelf kunnen zijn: over verborgen kracht en vitaliteit.

Er waren geluiden indertijd die hem een cultuur imperialist vonden, iemand die net zoals in de koloniale tijd, cultuur rooft en ermee aan de haal gaat om er zelf beter van te worden. Paul Simon en de Afrikaanse musici die aan het woord komen, vertellen hoe destructief deze zienswijze was. Er was juist sprake van een muzikale ontmoeting op alle fronten. Van majeur iets in mineur zetten, riedeltjes omkeren, elkaar proberen te volgen en te begrijpen, woorden vinden door te luisteren elke keer weer, naar de nieuwe muziek die samen on stond.

Uiteindelijk heeft het album zeker een rol gespeeld in het op de wereldagenda zetten van Zuid Afrika. Geen nadruk op ellende, maar het zoeken en belijden van schoonheid: hoe een simpel straatfluitje uit de townships een dragend melodietje werd en visionair het liedje en het land naar onafhankelijkheid floot.

Graceland: een woord in zijn hoofd dat hij aanvankelijk zeker wilde vervangen, want wat zong hij nou: I'm going to graceland... In drie coupletten metamorfiseert Graceland in Memphis Tennessee, naar een onbepaalde plek waar een ieder ooit zal uitkomen: I have reason to believe, we all will be recieved in Graceland... Ooit en ergens worden we allemaal ontvangen en welkom geheten in Graceland, het land van gratie en genade.