Brave New World in De Fundatie

 Zondagochtend. Eindelijk weer een veelbelovende heldere hemel bij het openen van de gordijnen. Ik heb in al die regendagen mijn tijd doorgebracht met muziek en een borduurwerkje. Dat zomaar zonder bril te kunnen. Maar op enkele meters van mij af, wordt het wel wat vager. Onverwachte bewegingen zoals tóch per ongeluk bukken, of in de wind met een hark buiten, leverde op, dat ik mijn ogen meteen extra voelde. Alsof er zandkorrels in zitten, is de beschrijving van het ziekenhuis. Heel gewoon bij dit herstel. Voor mij een reden om me toch maar rustig te houden, totdat het stabiel is. Daarbij stel ik mij voor, die kunstlenzen in mijn ogen niet echt meer te voelen; dat ze dan vergroeid zijn met mijn lichaam.

Ik heb ook dagelijks nagenoten van de fantastische tentoonstelling Brave New World in museum De Fundatie in Zwolle. Curator: Hans den Hartog Jager, die mij is opgevallen sinds een eerdere tentoonstelling aldaar, die over ‘licht’ ging. Wat kan een goede curator een extra dimensie toevoegen, jouw blikveld richten en je gevoelswereld verruimen, door de uitgekozen kunst in een nieuw perspectief te plaatsen, daarmee een eigen wereld creërend. Hij koos zestien kunstenaars wereldwijd waarvan hij meent dat deze de 21ste eeuw mee vorm geven: Ze doen verslag van een rijke nieuwe energieke wereld, waar moed, eigenzinnigheid en het verwerken van de eigen culturele geschiedenis en particuliere ervaring een verbinding maken met universele ervaring.

Elke schilder doet dit op een volstrekt eigen wijze. Louis Fratino doet het letterlijk: zijn schilderijen lijken autobiografisch, je ziet zijn eigen homoseksuele werkelijkheid, hij beeldt zichzelf af. Maar toch..je kruipt onder zijn huid en je herkent al die ervaring. Melancholie, mijmering, de kracht van ontmoeting, extase, de stilte van afzondering; dat in jouw hoofd zoveel werelden samen komen.

Neo Matloga, zuidafrikaan, pakt het weer heel anders aan. Je ziet huiselijke taferelen, waar mensen converseren, een kaartje leggen, elkaar aankijken. Of toch niet? Er zijn ogen, uitgescheurd uit foto’s die jou direct aankijken. Handen die te groot zijn, een arm te futiel. En de mensen zijn samengesteld: ze hebben mannelijke en vrouwelijke trekken tegelijkertijd. Het label ‘transgender’ wordt nutteloos. Dit zit allemaal ook in mij, die beweging en die rust tegelijk, de verwondering en de onrust. 

En de Rus Sanya Kantarovsky zet je voortdurend op een ander been, door in verschillende stijlen te schilderen en elk schilderij is als het ware een scène uit een film of uit verhalen die wereldwijd verteld worden. Het afgehakte hoofd van Johannes de Doper in stemmig donkerblauw, hangt naast ‘Petrus’ op zijn kop in een bloemig zorgeloos landschap. En alles heeft toch ook een ondertoon van humor. Zó voelt de wereld aan als je jouw voelsprieten blijft uitstrekken.

En dan dit ene schilderij van de Pakistaanse Salman Toor , zo smeuïg geschilderd met vette penseelstreken, meer hing er ook niet, bleek nadat ik een paar keer rondgelopen was, omdat ik dacht een zaaltje gemist te hebben. Maar het is genoeg dat hij bij zal blijven en gelukkig zijn er in de bijgaande catalogus meerdere werken afgebeeld. Dit quasi nonchalante, hoe hier verteld wordt over afstand en nabijheid … en de jongens hebben mijn ‘eeuwige leeftijd’: zó oud en zo ongeveer is het voortdurend in mij.

Deze tentoonstelling riep het ‘Biënnale-gevoel’ op. Vier kunstenaars kende ik ook al van daaruit, en er waren véél meer vrouwen dan mannen, elf naast vijf, vergelijkbaar als in ‘The Milk of Dreams’; en ook het witte westerse perspectief lijkt voorgoed door broken.  Ik zou er dus wel weer gaan willen kijken, zoals ik op de Biënnale ook dagelijks terugkeer. Één lang dagdeel is te weinig om zoveel naar je toe te laten komen, dat vraagt om meer fysieke ontmoeting.