Alle cultuur is irrationeel, een kwestie van gevoel, smaak, ervaring, traditie. Dat geldt ook voor alle religie. Elk mens wordt ergens ingeworpen, je kunt zelf niet kiezen wat de dingen zijn waartoe je je hebt te verhouden. Ga je mee, in dat wat je meekrijgt van huis? Breek je, kies je andere paden of doe je daartoe tenminste een poging? De vraag daaronder, waar je een antwoord op probeert te vinden is veel dieper, zit veel dichter op je huid. In de graphic novel van Saba Khan, een tweede generatie Pakistaanse immigrant die leeft in Oost-Londen verkent zij alle hoeken en gaten omtrent deze vraag: ‘What is home, mum?’ ook de titel van het boek. Hierboven zie je haar als jonger meisje, toen ze nog net geen hoofddoek hoefde te dragen, in gesprek met haar oom. Godsdienst en cultuur en verbeelding met elkaar verweven.
En dan is het de gewoonte dat je een hoofddoek gaat dragen…Je ontdekt dat je daarmee een buitenbeen blijft in de westerse samenleving. Ook nog als vrouw, die architect wil worden. Hoe nu verder, wat past bij je? … Waar en hoe ben je werkelijk thuis? Een levenslange zoektocht.
En toen zag ik voor de derde keer de film A.I. van Steven Spielberg. Dat jongetje dat dus een robot is, is het personage waarin ik mij het allerbeste kan inleven. Het is de enige film waar ik vanaf het begin op het puntje van mijn stoel zit, terwijl iets in mij het tegelijk niet kan aanzien. Vanaf het begin krijg ik al bijna tranen in de ogen. Dit is het moment dat hij weer wakker wordt, na 2000 jaar onder het ijs gelegen te hebben op de bodem van de bevroren atlantische oceaan bij New York. Er zit maar één programma zuiver in hem, zonder menselijke zwakheden of valsheid: Dat hij houdt van zijn moeder, onvoorwaardelijk. Maar die menselijke moeder heeft hem ooit in het bos achtergelaten en hij denkt dat dit komt omdat hij een robot is, geen echt, menselijk jongetje. Dit beeld kán eigenlijk helemaal niet. Je ziet het verlangen naar liefde in zijn bevroren gezicht, zoals appelbloesem besproeid wordt met water, en daardoor uiteindelijk toch vrucht kan worden.
Pure liefde. Niet aangetast door de wormen van het kwaad, het menselijk tekort…Als hij nou een echt jongetje wordt, dan zal zijn moeder weer van hem gaan houden…Dus hij ging op zoek naar de blauwe fee, die van Pinokkio een echt jongetje heeft gemaakt en hij denkt haar gevonden te hebben. Het is als sprookje aanwezig in het pretpark op Coney Island. Hij weet niet dat het 2000 jaar later is, er bestaan geen mensen meer, er is alleen maar A.I.
Die A.I. , die is blijven voortbestaan in bewegende lichamen, tappen de herinneringen uit het robot-jongetje, maar het ziet eruit alsof hij gezegend wordt. Hij ontwaakt in het huis waar hij ooit leefde, met de geluiden van toen. Hij denkt dat hij weet wie hij hoort: Mama! roept hij. Einde film. En jij keert weer terug naar die ene vraag: Wat is thuis, mama?
