In de eerste maand, ontroert de band met zijn zus, door empathie. Als eten zet zij eerst wat lauwwarme melk neer, zijn lievelingsdrankje. Maar nu als kever, smaakt het niet, hij laat het staan. Dan zet zij quasi nonchalant van alles neer, op verschillende bordjes, zoals ook een beetje half verrotte groente en kaas. Dat laatste vond hij vies, toen hij mens was, nu smaken beide hem. Op vaste tijden komt zij ook zijn kamer schoonmaken en Gregor verschuilt zich dan onder een laken achter de canapé, om haar niet te laten schrikken. Hij wordt daar steeds handiger in en is daar blij mee. Hieruit blijkt dat zij een goede band met elkaar hebben. Hij was kostwinner van het gezin, als handelsreiziger van stoffen. Als hij niet veranderd was in een kever, dan had hij, als verrassing , zijn zus met de Kerst een opleiding cadeau gedaan aan het conservatorium, zij speelt begaafd viool.
Het probleem is, dat Gregor wél alle gesprekken kan volgen die zijn familie met elkaar bezigt, maar hij niks terug kan zeggen. Zijn familie weet bovendien niet, dat hij alles hoort en begrijpt. Gaandeweg ziet hij, machteloos, zijn familie veranderen. Zijn vader bloeit op ,gaat op pad om inkomsten te genereren, gaat weer een pak dragen, terwijl hij eerder onderuitgezakt in een stoel zat. Die ontwikkelt ook een haat tegen die kever in die andere kamer en bekogelt hem, op een gegeven moment met stukjes appel. Zo erg dat dit zijn schild verwond en dat blijft ontsteken. Het begin van het einde. Want ook zijn zus en zijn moeder keren zich langzaam van hem af. Terwijl zijn zus, eerder nog, hun moeder over de drempel had gehaald, om toch de kamer waar Gregor zich in bevindt, te bezoeken en mee te helpen om het schoon te houden. Maar langzaam is het eten wat hij krijgt voorgeschoteld niet meer zorgvuldig uitgekozen, hij krijgt wat restjes. Ze besluiten zijn kamer leeg te ruimen. Aanvankelijk met de beweegreden, dat hij dan vrijer kan rondlopen en al die spullen maar obstakels voor hem zijn, maar dat wordt al gauw dat hij als kever dat ook niet nodig heeft. Dus spullen waar hij ook gehecht aan is, verdwijnen. En ze huren een werkster in en die zet overtollig afval en onnuttige gebruiksvoorwerpen uit het huis in zijn lege kamer. Dan gaat Gregor Samsa zichzelf ook verwaarlozen: hij wast zich niet meer met zijn pootjes, hij eet nauwelijks meer. En gaat dood. Tot opluchting van zijn familie. Nu hoeven ze de levensgrote kever alleen nog de kamer uit te vegen. En dan zit in de laatste alinea, voor mij de angel. Zijn ouders zien de toekomst weer zonnig tegemoet. Ze zien dat hun dochter, ondanks alle ellende, is ontloken ‘tot een mooi en weelderig meisje’. Ze zullen gaan verhuizen en een brave man voor haar zoeken.
Dus niet alleen Gregor Samsa is van gedaante veranderd, zijn hele familie ook, het zit samen geklonterd en het is onderling van elkaar afhankelijk. Maar er was ooit menselijkheid en empathie. Gregor zag het talent van zijn zus en hij zorgde voor de hele familie. Dan worden de rollen omgedraaid: hij verliest zijn positie in de familie, dat wordt vergeten, herinnering wordt weggevaagd, hij is werkelijk niks meer en kan daar zelf weinig aan doen. Dát is de beklemming die zich in een familie kan afspelen. Als je wordt dood gezwegen, dan besta je niet. Hij zag het muziektalent van zijn zus, had dit tot ontwikkeling willen brengen. Uitzonderlijk; het speelt zich af in de eerste decennia van de twintigste eeuw, waar vrouwen nog een tweederangspositie hadden. Nu zal zijn zus, in de toekomst zonder hem, gekoppeld worden aan een brave man. Klaar uit.
Wát een ijzersterk verhaal, dat dacht ik. Technische beheerder S. kwam tussendoor vertellen dat hij een Eureka-moment had gehad, en de deur weer in het slot viel.
