Door mijn ooghaartjes, mij koesterend achter glas in de winterzon, zie ik de jonge eikenblaadjes in lentegroen, na vijf dagen afwezigheid. Terwijl ik luister naar de zachte, zoekende, hoopvolle viool in The Lark Ascending in het Zondagochtend-concert in een bomvolle concertzaal in Amsterdam. Het is live en om dit tezamen te beluisteren met zovelen anderen, is voor mij vergelijkbaar met een zondagse dienst, of ‘viering’ zoals de katholieken zeggen, in een christelijke kerk.
Ik heb minstens tien jaar vrouwen verzameld, zoals die zijn afgebeeld door kunstenaars, ik heb er wel twee dozen vol van. Deze twee behoorden bij mijn favorieten. Ook, zo wist ik vaag, omdat ik mezelf in ze herkende. Dat lekker languit liggend genieten en je behaaglijk thuis voelen in je lichaam. Nu ontdekte ik in het Stedelijk Museum in Amsterdam dat zij bij de stroming van het ‘Oriëntalisme’ horen. Het zijn dus oosterse vrouwen, die hier zijn afgebeeld. De associatie had ik bij bewustzijn, dus nog nooit gemaakt. Europese kunstenaars waren indertijd geïntrigeerd door het exotische, zo ook Picasso en Matisse. De ‘Oriënt’ stond voor sensueel, primitief, irrationeel, tegenover Europa als verlicht, progressief, rationeel. Kunstenaars beelden ‘odalisken’ uit: tot slaaf gemaakten concubines: naakt, gedrapeerd, met soms een tulband op het hoofd. Als een soort van snoepje dus…Het is een rare ontdekking. Alsof ik van subject ineens ook tot object ben gemaakt. Voor het eerst vraag ik mij af in welke mate dit een rol speelde in de aantrekkingskracht van westerse mannen richting mij…
In dezelfde tentoonstelling ook deze ontdekking. Ik stelde mij bij Jan Toorop altijd een stevige witte man voor, een Zeeuw of Fries, uit de kluiten gewassen. Waarom weet ik niet. Ergens moet ik een onterechte link gemaakt hebben. De Toorops dus, als een oer-Hollandse schildersfamilie, zo ook Charley Toorop. Maar nu blijkt Jan Toorop geboren te zijn op Java en voortgekomen te zijn uit een mix van een Noors/Javaanse vader en een Brits-Indische/Chinese moeder! Zijn uiterlijk lijkt dus veel op het mijne, zoals te zien is op dit geschilderde portret van Jeanne Bieruma Oosting. Indonesische motieven, wayang en batik, zijn ook aanwezig in zijn schilderkunst, zoals in zijn reclame voor notabene Delftse slaolie. Jan Toorop zegt zelf dat de grondslag van zijn werk oosters is: ‘…de oosterse natuur daar in Indië hebben mij voor het eerst met schoonheid in aanraking gebracht.’
En zo zal Nederland waarschijnlijk steeds meer een écht multiculturele samenleving worden, zodat de kinderen van mijn nichtjes, die evenals hun ouders in Nederland geboren en getogen zijn, niet meer de vraag krijgen: Waar kom jij vandaan?
