De koek is op. Het begint hier in Dresden op dit moment keihard te regenen en in een boek of film zeg je dan dat dat kitsch is. Morgenvroeg weer op de trein naar Nederland, nu net keek ik met U. nog naar de groep City, het lied Am Fenster, waar U. gisteren in de nacht haar verjaardag mee besloot. Een heel bekende groep in de DDR, en dit lied is wel het lied van een hele generatie, vertelde ze me. De teksten van liedjes waren vaak heel poëtisch, voor meerdere uitleg vatbaar, zodat de Partei het niet zomaar kon verbieden.De wereld van de DDR die hier nog altijd door de breinen heen zwerft, dat kan ook niet anders, want het beslaat een groot deel van velen, dat maakt deze Urlaub hier zo heel speciaal. Men vond het helemaal zo slecht niet in de DDR, dat lijkt de teneur, zeg ik net tegen U., maar U. zegt daar dan ook weer bij; ja, maar zo is het met herinneringen, de goede dingen blijven en de rest, daarvan ben je geneigd het te vergeten... en dat is ook weer waar.
Wat toch iets tragisch heeft, zo reageerde ik en dat werd door meerderen beaamd, is, dat de intellectuelen indertijd vlak na de Wende, een verbeterde DDR, met vrij kunnen reizen en vrij denken, wilde realiseren, ze wilden de goede dingen uit het socialisme bewaren, maar dat het volk, geluisterd heeft naar Der Bauch. Het Westen gaf iedereen uit de DDR 100 Mark, een vermogen indertijd en zetten overal, in enige weken tijd, reusachtige tenten op, supermarkten,waar men kon kopen wat men wilde en toen riep het volk, we willen bij het Westen horen, 1 Duitsland en zo geschiedde.
Wat blijft er over aan Weltanschauung als het alleen nog maar om het materiële en om geld gaat? Wat blijft erover van het idee dat mensen gelijk aan elkaar zijn, en de ene geen macht over de andere mag hebben, dat iedereen bij een groot geheel hoort, hoe je talenten ook zijn en de sterkeren de zwakkeren horen te helpen? Deze vragen hoor ik mensen hier, in elke conversatie weer stellen. Dat referentiepunt, naar een systeem, dat in zijn utopie ook prachtig is, maar in de uitwerking in toenemende mate onhoudbaar, dat bijna een droom geleefd te hebben, zeker in de onschuldige kindertijd, dat maakt het hier zo speciaal.
Dat er in de intellectuele bovenlaag al heel lang voor de Wende uitgewerkte plannen en theorievorming was, hoe dat nieuwe DDR eruit zou kunnen zien; ik wist dat niet. Men keek uit door een venster en dat venster werd gesloten. Niet alleen door de toenemende dictatuur van de DDR, maar ook door het zogenaamde Vrije Westen. Men zit hier nog steeds Am Fenster en ervaart dat die vrijheid alleen maar innerlijk veroverd kan worden omdat elk systeem zijn eigen gevangenissen heeft.
Het laatste couplet van het lied waar een slepende viool de melodielijn draagt, gaat zo:
Einmal fassen tief im Blute fuhlen
Dies ist mein und es ist nur durch dich
Klagt ein Vogel, ach auch mein Gefieder
Näst der Regen flieg ich durch der Welt.
