Wat heb ik een geweldig mooie tijd meegemaakt. Venetie is wellicht de enige plaats op de wereld die zoveel mensen en nationaliteiten, al die toeristen, verenigd in een soort tijdloze capsule waar het alleen maar telt om rond te flaneren, aan het water te zitten, je in een gondel te laten vervoeren, snuffelen langs winkeltjes. Zonder toeristen is Venetie leeg met wat wapperende was tussen de huizen en dat was in de vorige eeuw ook al zo, zag ik in Dood in Venetie, van Visconti, naar een boek van Thomas Mann. De pest die in de steegjes en het water rondwaart, wordt zorgvulig geheimgehouden op het Lido, bang dat alle badgasten zullen verdwijnen.
Daar was ik, op het Lido en bijna elke dag maakte ik de oversteek naar Venetie en ging iets van de Biennale bekijken. Die bestond uit een betaalde hoofdtentoonstelling waar onder de titel ILLUMINInation, curator Bice Curiger uit Zwitserland, 83 kunstwerken bijeen had gebracht in het Guardini en de Arsenale. 'Verlichting', dus als thema in alle betekenissen van het woord. Daarnaast staan er 28 paviljoens van verschillende landen op het terrein, maar verspreid over de hele stad, deden meer dan 85 naties mee.
O! Je hoefde maar wat rond te lopen of met de vaparetto gaan varen en overal waar het rode vignet van de Biennale op mijn netvlies verscheen, stapte ik naar binnen. Je komt er in palazzo's met mooie binnentuinen, verwaarloosde, krakkemikkege huizen, op zolders of in een gangenstelsel van onverwachte hoeken en gaten. Je leert er Venetie en haar zes typische buurten, afgebeeld op elke glanzend voorsteven van een zwarte gondel, kennen.
Ach, ik had elke dag wel meerdere blogjes erover kunnen schrijven: na een week was ik zo hyper, dat ik er 's nachts in de tent van wakker werd: betekenissen en verbanden tolden in mijn hoofd. Dat is me niet meer gebeurd sinds mijn studententijd, toen ik me in de theologie en filosofie verdiepte. Er gebeurde wat Zomergast Eric van Lieshout gisterenavond zei: elk geslaagd kunstwerk heeft spirituele energie om zich heen en het is helemaal goed als die energie gedeeld en ervaren wordt met mensen die ernaar kijken.
Illuminatie, dus. Het centrale werk dat door de curator gekozen was, in een expositie van hedendaagse kunst, waren drie oude meesterwerken van Tintoretto, waarvan één het Laatste avondmaal was uit de kerk tegenover Venetie. Een heel groot doek, waar het licht van een lamp en het licht van het aura van Jezus, zowel de materiele wereld van de aan tafel zittende leerlingen verlicht, maar tegelijk licht maakt voor een wereld daarboven, die alles omgeeft en samenbindt: de wereld van de verbeelding, engelen vliegen rond.
