Het blijkt heel moeilijk te zijn om iets van het vuur van de dOKUMENTA over te brengen bij iemand die daar niet geweest is. Die ziet een dikke begeidingsgids, een Kunstforum vol foto's en denkt aleen maar : wat véél! Dan weet je dat je nooit alles zult kunnen zien in een weekendje en dan denk je nog eerder: dan kan ik net zo goed helemaal niet gaan. Terwijl ik zoets heb van GA!, nu het nog kan, ik wou dat ik zelf nog weer eventjes er rond kon flaneren...
Wat me er het meeste geraakt heeft, is de dubbele beweging van een confrontatie aangaan met het leed, het geweld, het kwaad in de wereld en tegelijkertijd de beweging van herstel, van aandacht voor het schone.Zo maak je in de Neue Galerie een reis van zusters rond Rome die bij kermismensen leven, naar een intervieuw met een huurmoordenaar uit Guatemaka, die in Kassel is uitgenodigd. En in het midden daarvan, wordt iets van loutering voorgesteld in de vorm van Angerworshops: omgaan met de agressie in jezelf. En dan is er muziek uit een Jukebox, waar Susan Hiller haar persoonlijk archief van protest en bevrijdingliederen beschikbaar heeft gesteld. Te beluisteren op 5 plekken verspreid over de hele dOKUMENTA met als motto het Duitse liedje: Die Gedanken sind frei.
De hele dOKEMENTA is een getuigenis van de wil om tegelijk over verwoesting en schoonheid te willen vertellen. Kunst als antwoord op verwoesting en vergeefsheid omdat elke hedendaagse kunstenaar die is uitgenodigd, gewerkt heeft vanuit dit principe. En groei en herstel gebeurt op zoveel gebieden tegelijk: in aandacht voor zaden en grond. Aandacht om anders met tijd om te gaan en anders met geld en met dieren. Aandacht voor de positie van de vrouw, wereldwijd, voor oude oorlogssituaties, zoals Vietnam en de zich voortslepende situatie in Kabul, aandacht voor de strepen van democratische hoop, in Cairo...
Maar bovenal is daar de concentratie en aandacht van mensen, die als een vlechtwerk alles doorweeft: In The Brain van de dOKUMENTA ligt het paletmesje waarmee Ednel Adnan al 30 jaar haar kleine kleurige schilderijen van een en dezelfde berg mee 'bouwt', als een architecte. Er hangen 6 schilderijen van Morandi die in de tijden van het fascisme niet meer buiten kwam en zich wijdde aan het steeds maar schilderen van een aantal flessen en vazen. Er zijn 4000 jaar oude Baktische Prinsessen, bewerkte kleurige steen waarvan de losse delen, het hoofdje, het kapsel, de kraag, de handjes, de jurk, zonder lijm op elkaar passen. Ze komen uit een streek in Aghanistan en dan ervaar je de opties van de mens: alleen door zorgvuldigheid en aandacht hebben ze de tijd doorstaan en ook dat is mogelijk gebleken in het nu bedreigde Aghanistan...
Waar vindt je plekken waar je je tesamen met anderen, een beetje tussen openbaar en persoonlijk in, je buigt en je verdiept in de aloude vragen: wie zijn we? wat kunnen we zijn? waar gaat alles naar toe? wat maakt het heelal, je omgeving je zelf, menselijk? ... Deze dOKUMENTA is zo'n plek, nog tot 16/9 2012. Daarna wordt alles definitief herinnering.
