43 bekenden, waaronder Derek Jarman, aan Aids verloren. Om met verdriet om te gaan ging ze in een glazen kist liggen. Kledingstukken uit haar hele leven, waarmee ze haar eigen biografie vertelt. Ze begint met de jurk die haar moeder haar op 17 jarige leeftijd gaf, in de hoop haar damesachtig te maken. De jas van haar opa, kleren uit haar films, die ze gekregen of te leen had. De tentoonstelling eindigt met haar groot geschilderd oog, waar haar partner Sandro Kopp, een Duitser, met wie ze al 21 jaar samen is, meer dan - was het zes jaar?, aan gewerkt heeft. In de iris het Schotse eiland waar ze samen leven.
Ook de zwarte sweater die ze deelde met Derek Jarman zit bij haar verzameling. Toevallig had ze die aan toen ze afscheid van hem nam. De tentoonstelling begint met het huisje en de tuin van Derek Jarman, Prospect Garden, die zij nog steeds mede beheert.
Wat een bijzondere ervaring; helemaal ondergedompeld te worden in haar wereld. Misschien vind ik het óók bemoedigend: Dát zoveel mensen zich aangesproken voelen. Haar uitzonderlijkheid zit ergens in velen.
Als allerlaatste spreekt ze; woorden die mooi passen om met goede moed een nieuw jaar in te gaan.
Ooit, in 2003 dus, besloot ik dat: Om Jamai te gaan volgen tijdens zijn leven. Hij won Idols en zorgde samen met Jim voor meisjes/ volkshysterie met een volle Dam. Hij was zestien en de gangmaker en sfeermaker voor en tussen de kandidaten. Maar op een ‘zwak’ moment vroeg hij zich af, of hij de verantwoordelijkheid wel aankon: Hét Idol van Nederland zijn, want dan heb je ook iets van een voorbeeldfunctie, toch? Dat raakte mij en vooral die combinatie: zó luchtig en lollig én tegelijk een soort van zwaarte. Was dat diepgang?
Hij bleek homo. Aha, het eerste laagje onder het oppervlak. Drie jaar later deed hij mee aan een andere talentenjacht: Dancing with the Stars. Hij bakte er eerst niks van, hij kon niet dansen. Maar elke week werd hij beter en toen kwam de finale; een rumba. De érnst waarmee hij meedeed en wilde leren, en ook het relativerende: Ach, hier heb ik altijd wat aan; hij wilde sowieso een carrière in de showwereld. Hij won.
Presenteren kon hij ook, iets in zijn persoonlijkheid is aanstekelijk en écht. In de dansfinale bleek ook zijn passie en intensiteit om het allerbeste uit zichzelf te willen halen.
Er gingen weer jaren voorbij en hij werd in 2014 Judas in de Passion. Opnieuw ‘imponeerde’ hij mij. Ineens bleek hij heel invoelend te kunnen zingen en te acteren, terwijl hij in die jaren vooral vrolijke presentator werd en in musicals optrad.
En toen kwam de Masked Singer en ook die won hij. Een zeker perfectionisme is hem niet vreemd. Ook buiten de camera’s liep hij met opzet met grote mannenstappen en deed hij het voorkomen dat er een ietwat zwaar en log persoon in het kostuum moest zitten. Maar zijn ouders wisten het meteen. Het was zijn Indische moeder die hem ooit stiekem had opgegeven voor Idols, om hem een lesje te leren. Hij verwaarloosde school, zat met zijn hoofd altijd ergens anders en achter de piano. Het scheelde ook niks, of hij was die eerste ronde ook niet doorgekomen. Dan was dit ‘multitalent’ zoals hij door het leven gaat, nooit aan het firmament verschenen. Even was hij ernstig ziek: nierfalen.
En nu gaat hij dus Maestro winnen, dat kan niet anders, al zijn er nu pas twee afleveringen geweest.Zijn optreden is vooralsnog niet beschikbaar, hier voor dit blog. Ik ga dit programma voor het eerst volgen, alleen maar om Jamai.
Nagenieten van deze tentoonstelling waar ik gisteren was. In een tjokvolle Kunsthal. Misschien, net als ik aangetrokken doordat deze in de top Vijftien van museale tentoonstellingen zat bij NRC, maar die ik volledig gemist had. De sfeer na twee kerstdagen, ongetwijfeld voor velen met veel eten en drank: Even weer de zinnen en je geest verfrissen, allemaal alert.
Harlem, NYC, waar hij lang heeft gewoond.
Optimistisch:
Bij een van de uitgangen bij Times Square is er een groot mozaïek in de Metro, en dit is het ontwerp. Ik ga het zeker eens opzoeken. Al die verschillende mensen; zie de arbeider, de lezer, de zakenman, boodschappende vrouw: die dynamiek; zo is het er, in elke wagon.
Hij hield van gereedschap, want dat staat symbool voor het vermogen van mensen om samen mooie dingen te bouwen.
De Underground Railroad : vluchtroutes door de bossen van slaaf gemaakten naar de vrijheid.
Hij heeft een heel eigen beeldtaal, nét niet abstract, maar ook niet realistisch. Het bewéégt, vooral.
En Plato zei al eens: Leven is bewegen, en wel in de Eros, de liefde.
Echt een Kerstboek. Bread of Angels; Engelen, dat zijn alle mensen, dieren, de natuur, gebeurtenissen, de kunsten, die aan Patti Smith gedurende haar hele leven het voedsel voor haar ziel waren.
Ze is nog maar nét kleuter af, en toen al maakte dit haar voorgelezen gedicht grote indruk.
Haar grote rolmodel is Little Lulu, een eigenzinnig meisje.
Ze droomt graag weg, bladert in het blad Vogue, ze is dan negen jaar ofzo, ze ziet het eerste grote fotomodel, die tegelijk ook beeldhouwer is en wil graag ook zo worden. Ineens snap je dan dat het voor haar geheel vanzelfsprekend was, om voor Robert Mapplethorpe model te zijn, vanaf haar twintigste.
Ze is de oudste in een door en door arm gezin met uiteindelijk nog drie zussen en een broer, die waarschijnlijk transseksueel zal blijken. Haar moeder weet desondanks haar exact de juiste cadeaus te geven en boeken te laten lezen. Haar moeder wordt een Jehovagetuige en Patti doet aanvankelijk fanatiek mee; aankloppen bij huizen en dan letterlijk stront die naar je toe werd gesmeten. Als kind stelde ze al vragen als: wat is de ziel, welke kleur heeft het? Totdat ze de Kunst ontdekt, o.a door de schilderijen van Picasso tijdens haar allereerste museumbezoek. Ze vraagt of dit allemaal ook de Eindtijd zal overleven, maar het antwoord is ‘nee’, ze moet zich hiervan afsluiten en dan besluit ze vrijwel meteen om bij de Jehova te vertrekken, ze wéét dat haar leven in dienst van de Kunst zal gaan staan.
Ze leest het boek van James Hilton, dat zich afspeelt in Tibet, over het verloren gegane paradijs Shangrila, en daarmee kwam het boeddhisme in haar leven. Ze wil er een werkstuk over maken op school, als het thema ‘andere landen’ is. Ze wordt aanvankelijk uitgelachen, niemand had van dit land gehoord, bestaat het wel? Ze zet door en bidt dat iemand haar keuze zal begrijpen. En dan wordt het wereldnieuws dat de Dalai lama gevlucht is en volgt haar rehabilitatie. Ze voelt zich nog jarenlang schuldig: Heeft zij dat veroorzaakt door haar vurig gebed?
Later komt het beroemde gedicht van Kipling op haar pad en dat wordt haar lijfsmotto.
Ze wordt van jongs af aan met verlies, ziekte en de dood geconfronteerd. Heel vaak verhuisd en zelf vaker kantje boord gelegen. Altijd ook haar hele jeugd rolmodellen gehad. De strip over een goochelaar of tovenaar die met zijn kleurige mantel altijd weer wist te ontsnappen en de meidengroep The Shireless. Die bereikten de Top Tien in 1960, ondanks dat zij zwart waren. Ik heb altijd gedacht dat het een nummer was van Carol King.
Wat een verademing, de dorpse Appie. En dan ook nog voornamelijk door bos fietsen ernaartoe. In mijn stadshuis ken ik alleen een heel hectisch en hijgerige koopmeute op de dag van Kerstavond. Hier: flanerende mensen, rustig snuffelend, kerstmuziekje, iedereen vriendelijk voor elkaar. De wereldbol als kerstbal meegenomen.
Ik viel in de nachtmis van het Vaticaan. Voor het eerst, want nu is er een jonge paus, die hoeft niet vroeg naar bed. In de voorbeden, één opvallende: Voor alle vrouwen… Maar tja, wat betekent dat?
Eén schriftlezing door een vrouw, vier van de vijf voorbeden door vrouwen. Kinderen bij baby Jezus, een zwart stel met tijgerkleding-print met baby naar het altaar. En dat is het tussen alle mannen. O, ja, de nonnen ofwel zusters. Af en toe een close-up, maar wáár zaten zij? Ik moest overzichtsfoto’s scannen en vergroten.
Aha! Helemaal achter het altaar, aan de flanken, net als het koor.
Een koorknaap die een stuk Heilige Schrift zingt. En ik kan niks anders denken: omgeven door zoveel mannen die hun libido weg moeten werken omdat zij celibatair moeten zijn. Hoe kán zo’n jongen in zo’n omgeving veilig zijn?…
Na afloop even in New York kijken. Hé, hé, meisjes als misdienaars; enige activiteit van het vrouwelijk geslacht in rituele kleding rondom het altaar. Dat is er niet in het Vaticaan.
En de volgende ochtend een Muppet-Christmas-film, met Whoopi Goldberg als zwarte, vrouwelijke God. Opnieuw : een verademing.
Wakker geworden en gebleven door deze stralende ster bij mijn raam. Blijkt toch weer Jupiter te zijn. Tezamen met Saturnus in ‘botsing’ veroorzaakte deze waarschijnlijk dat heldere licht, de Ster van Bethlehem, boven de kerststal. Dit heeft wetenschappelijk onderzoek uitgewezen, dat stond pas in de krant. Het is de ster die de Wijzen uit het Oosten, de drie koningen, richting gaf.
Al heb ik meer dan tien (of langer) jaar een permanente kerststal in mijn stadshuis gehad, ik blijf het een prikkelende gedachte vinden dat alles écht gebeurd zou zijn. Want eigenlijk maakt me dat helemaal niet uit. Het is en blijft een prachtig verhaal en ik kon helemaal wandelen in het landschap, waar een stroompje water vanaf het heuveltje naar beneden liep en waar ook over een bruggetje mensen en dieren toestroomden naar die net geboren baby.
Ik werd een keertje wakker uit een droom, ik lag in het gras, er waren stemmen om mij heen en het geblaat van schaapjes. Ik wist dat ik onderweg was. Toen realiseerde ik mij, dat ik die ene herder in mijn eigen kerststal was, vlakbij het stromende water.
Niet lang daarna heb ik mijn kerststal opgeruimd terwijl ik dat tevoren bij bewustzijn nooit bedacht had.
Ongeveer een maand later vond ik mijn boshuisje en op de tafel waar eerst mijn kerststal was, staat nu de TV.
Dit, uit 1963, een gedicht van Annie MG Schmid, voorgedragen door Gerard Reve, vat mijn kerstgedachte en gevoel wel samen. Het enige wat de wereld draaiende houdt is verdraagzaamheid.
