Vanochtend heb ik zitten puzzelen op een paar regels uit de derde brief van Clara van Assisi aan Agnes van Praag. In het oorspronkelijke Latijn is het één lange zin. De zin vormt de kern van de brief: hierin zit al haar inspiratie, haar levensprogramma. De puzzel zit 'm erin om daar dan 3-4 vragen uit te halen, waar je met de leesgroep over van gedachten kunt wisselen. En dan ook wel zo, dat er een aansluiting is met je eigen ervaring. Ik ben blij dat ik zelf de vragen kan verzinnen, want ik vind er helemaal niks aan om in platgebaande woorden en geloofsuitspraken te blijven hangen. Ik wil gewoonweg weten wat mensen kunnen voelen en ervaren bij die woorden uit de twaalfde eeuw.
De eerste woorden zijn: 'Laat geen bitterheid en nevel je insluiten'... Dus mijn eerste vraag is: waar denk jij dan aan? Ikzelf denk dan aan: zwaar worden, zo zwaar, dat alle lichheid verdwijnt en het mistig, verward en onduidelijk wordt in je eigen hart en brein. De aansporing om dat niet te willen, staat als een huis, vind ik. Wat kun je daar dan tegenover zetten?
Clara gebruikt de volgende woorden:
Plaats je geest in de spiegel van de eeuwigheid,
plaats je ziel in de afstraling van de heerlijkheid,
plaats je hart in het beeld van Gods wezen
Uuuh? Wat moet je met dergelijke woorden? Dus mijn volgende vraag is: 'Plaats je geest, je ziel, je hart IN ...probeer in eigen woorden te zeggen, waar Clara, Agnes toe aanspoort.' Mijn eigen antwoord zal iets zijn in de trant van: probeer uit je individuele ervaring en je manieren van doen uit te breken. Plaats jezelf in een grotere en ruimere context, plaats jezelf uit je eigen geschiedenis op weg naar een plek waar het lichter is, plaats jezelf dicht bij andere mensen: dat wil zeggen; blijf voeling houden met je hart en met het hart van elk ander...
en vorm jezelf geheel om
door de aanschouwing in het evenbeeld van zijn godheid.
Aha! Dit is bijna abacadabra voor de niet-ingewijden. Het verwijst naar de aloude traditie en ervaring van velen, waaronder alle kloosterlingen, dat contemplatie de weg is naar het hart van je eigen innerlijk : naar je essentie, in andersoortig taalgebruik. Wie voeling houdt met de eigen essentie, die kan zichzelf veranderen, omvormen: een transformatie naar een gelukkiger zelf. Zeg ik nu zo, in deze woorden. Mijn vraag aan de groep is: 'Aanschouwing = contemplatie als wijze om jezelf te kunnen omvormen; Herken je dat? Wil je iets vertellen hoe dan wel of niet?' Mijn woorden zijn: ga gewoon regelmatig stil zitten, durf de stilte aan en kijk aandachtig naar alles wat er dan in je opborrelt en geef het een plek.
Tot slot zegt Clara dan:
Zo zul je ervaren wat zijn vrienden ervaren
door die verborgen zoetheid te smaken
die God vanaf het begin
bewaard heeft voor wie hem liefhebben.
En zo is mijn laatste vraag geworden: 'Van bitterheid en nevel naar verborgen zoetheid.... mijmer op deze zin van Clara en schrijf op wat jij ervaart'. Zo, de vragen zijn weer verzonnen. Ik vind het wel geweldig dat deze woorden van Clara al zo oud zijn, naar niks aan actualiteit hebben verloren.Een bewijs dat sommige dingen in de menselijke ervaring universeel zijn. Er is altijd een worsteling van bitterheid en nevel, naar zoetheid en liefde. Ik denk wel dat het een boeiende middag zal worden.
