Moestuinbakken. Berthe Morisot

Zo, en nu heb ik zes grote rechthoekige zwarte plastic bakken gekocht, 70x40x27, dat is de lengte, de breedte en de diepte, en vier grote zakken biologische aarde, van elk 50 liter. Wie A zegt, moet B zeggen, al had ik dat nog niet zo door toen ik het plastic tuinkasje neerzette. Al die zaadjes worden plantjes en dan vervolgens... planten. Elk klein andijviezaadje, nu bestaande uit enkele blaadjes met de lieflijkheid van ‘jonge sla’ uit het gedicht van Rutger Kopland waar hij geen weerstand tegen kan bieden, kan straks een hele grote stronk worden, dat past niet meer in mijn tuinkasje. En die acht paprikazaadjes, die nu elk bestaan uit een ragdun stengeltje met elke vier blaadjes, dat kunnen hele grote krachtige planten worden, zo heb ik mij laten vertellen.

Dus nu heb ik het plan opgevat om zes bakken in een rij te plaatsen op mijn parkeerplaats, waar nooit een auto van mezelf op zal komen. De aantallen zijn bepaald door de hoge korting die je dan krijgt en nu komt er dus een moestuinstrook in mijn bostuintje en een auto kan er toch nog provisorisch naast terecht. Het doet me denken aan mijn eerste jaar in het nieuwbouw-hoekhuis; toen was de strook ernaast ook een moestuintje en toen bleek na de grote vakantie bij thuiskomst alles eruit gehaald te zijn...Ik ga er nu maar vanuit dat dit hier niet zal gebeuren. Áls er oogst komt...Ik zal het gaan meemaken. Helemaal in het begin, hier, droomde ik dat bij de buren een moestuin gemaakt werd en nu ben ik het zelf.

Vanochtend begon mijn dag met een mooi artikel over Berthe Morisot in de New York Times. Wat doen ze dat daar toch goed. Tijdens het lezen zie je afbeeldingen van haar schilderijen en wordt er ingezoomd als het over een detail erop gaat. Zij is altijd al een favoriet van mij geweest binnen het impressionisme, naast Claude Monet en ook nu werd ik daar weer in bevestigd. Het gaat uitgebreid over het schilderij In England: Eugène Manet on the Isle of Wight. Haar schilderkunst: hoe ze met enkele penseelstreken, in close-up stelt het niks voor, een kind van acht ofzo op de rug neerzet, waaiende luchtige gordijnen, verschillende bloemen in de vensterbank.

Het artikel focust op de blik van de vrouw (Berthe), die kijkt naar haar man (Eugène), die kijkt naar een vrouw, die waarschijnlijk een gouvernante is, die weer kijkt naar het meisje, die weer kijkt naar de zee. Dat het gezicht van de gouvernante helemaal niet geschilderd is maar letterlijk gedwarsboomd is door het kozijn van een venster, passend bij haar sociale positie. Dat in het meisje de moderne blik gestalte krijgt omdat in die tijd voor  het eerst de zee als plek voor ontspanning en toerisme opkwam, dat de gouvernante doet wat ze moet doen, op het meisje letten en haar man doet wat past bij mannen: kijken naar een vrouw, de verrekijker even terzijde geschoven, meesterlijk geschilderde in de suggestie van twee gebogen vegen.

En Berthe overstijgt dus de beperkingen die vrouwen toen nog zozeer hadden, door dit ‘kijken’ van een ieder tot thema te maken. Ze is de scherpe waarnemer en verslaggever van haar tijd. Haar man was de broer van de beroemd geworden schilder Edouard Manet die ophef maakte in zijn tijd met dat bekende schilderij ‘Olympia’ van een naakte vrouw met een zwarte bediende naast zich en die zonder enige schaamte je onbevangen aankijkt. Net zoals ‘Ontbijt op het gras’: levensgroot een naakte vrouw met twee geklede heren, dat ik vroeger ook alleen maar een heel gek schilderij vond.

Berthe Morisot staat trouwens op heel veel schilderijen van Manet, ze zou die naakte vrouw weleens kunnen zijn, want ze was zijn model en zo heeft ze zijn broer ook leren kennen. Dan zie je  het subtiele verschil met haar geschilderde zelfportret: daar komt een vrouw van vlees en bloed je tegemoet, met iets van wallen onder haar ogen van vermoeidheid en een zweem van wellicht grijs wordend haar. Haar schilderkunst stond altijd in de schaduw van die van haar man, die haar zonder kreukje heeft vereeuwigd. Wat lijkt het mij  aardig, als dit uiteindelijk in de schaduw komt te staan van haar eigen schilderkunst.