De bieb: dat is toch wel een levensplek voor mij, al op de middelbare school deed ik er graag mijn huiswerk en dan onderwijl ertussendoor langs al die boekenkasten lopen en iets gaan lezen wat mij zomaar opvalt in dat gigantische aanbod, al die werelden die ontsloten kunnen worden. Mijn concentratie-niveau is in de bieb ook anders en hoger, gerichter en scherper.
Nu las ik lang in het zonnetje in een stoel een kunstboek van Maria Lassnig: ‘Ways of Being’. Alleen kunstenaars brengen voor mij radicale nieuwe werkelijkheden voort, ze graven in je ziel en in de samenleving en vertellen als profeten het menselijke verhaal dat ertoe doet.
Dat dacht ik ’s avonds bij het Journaal weer. Het bericht dat KLM verliest draait, dat de lockdown en de zakenwereld daar debet aan is, dat die terug moet komen ‘want je moet elkaar toch kunnen zien, om zaken te doen’. Dat er dan iemand uit de zakenwereld aan het woord komt, die zegt dat ze nooit meer met het volle vermogen terug zullen komen, want met Zoom en Teams etc ging het ook en er is maar één mens nodig bij grote technische klussen, die alle anderen kan vertegenwoordigen omdat alles heel precies in beeld kan worden gebracht. Help, hoe moet dat met KLM, een deel van Hollands Welvaren? Die zakenmensen die de hele week op en neer vliegen, de hele wereld over. Dan realiseer je je, dat ‘klimaat-neutraal vliegen voor het individu en vliegreizen beperken’ maar een fractie is, van wat er in de zakenwereld vervlogen wordt. Zo’n item zit dan in de eigen bubbel, losgezongen van de klimaatcrisis en alleen kunstenaars weten dit alles beeldend met elkaar te verbinden en te verwerken.
Daarna las ik een stuk in een biografie over Adele. Dat zij kind is van een alleenstaande moeder, die haar op haar 18e kreeg, opgegroeid in Noord Londen in Tottingham, de meest diverse en multiculturele plek van Europa en dat zij op school vaak het enige witte kind was. Dat, als ze toevallig niet kon zingen en liedjes schrijven, ze wellicht altijd blue-jeans was blijven opvouwen in een winkel, dat Eta James haar al jong inspireerde en bovenal het lied ‘TROY’ van Sinead O'Conner. En dan luister je dat thuis en hoor je als het ware Adele erdoorheen: het oprechte en goud eerlijke, een ander, vaak een geliefde, vanuit je ziel direct aanspreken.
En toen vond ik het boek Een eenzame bruggenbouwer van Casper Luckerhof en las het in één ruk uit en toen bleek het 18u te zijn. Op driejarige leeftijd kwam hij al in India en voor zijn moeder is India haar tweede vaderland. Hij gaat zelf indologie studeren en zijn eindscriptie gaat over de 19-0eeuwse ideeën-roman Akbar van P.A.S. Limburg Brouwer. Met liefdesverdriet besluit hij met een rugzak om twee maanden in India te reizen, toch ook op zoek naar geluk, langs de plekken die in dat boek voorkomen: Zoals Delhi, Agra, waar de Taj Mahal staat, Varanasi, de heilige stad waar de doden in de rivier worden verbrand. De schrijver zelf is nooit in India geweest en dat was toen gewoon, in het kielzog van het Oriëntalisme, waar het Westen in leefde: in de verbeelding werd het Oosten een plek vol exotische, bedwelmende, sprookjesachtige taferelen en Wijzen, de goeroes, die het individu konden bevrijden uit de waan van de dag. Hij heeft lange filosofische gesprekken met een vriend van zijn moeder over Spinoza en Krishnamurti en gaat naar een bezinnigscentrum rond Krishnamurti: en die heb ik ook nog eens met een leesgroepje bestudeerd. Krishnamurti focust op de directe waarneming in het hier-en-nu. als weg naar geluk en waarachtigheid.
Kortom: ik was zelf weer in mijn verleden en in India en legde mijn ervaring naast de zijne. Hij concludeert dat het oosten en het westen niet van elkaar verschillen, dat het valse romantiek is, dat er in het oosten meer wijsheid zou zijn. Maar ik kan niet om mijn ervaring heen van dat kleine ‘food-center’ waar ik elke dag at, met Hindoes en Moslims en Christenen en men uit één mond uit zichzelf zei, dat wij uiteindelijk één zijn, zoals de zachtaardige en zorgzame erudiete gastheer van de Airbnb met een altaar in hun keuken dat ook zei, evenals de vrouw van mijn leeftijd die stoffen verkocht op het strand… En ook het echtpaar dat Vietnamese loempia’s verkoopt reageerden afgelopen zaterdag op het antwoord op hun vraag, dat ik van huis uit katholiek ben, meteen met: Ach, het maakt niks uit. Geen dik westers KLM-ego, maar ‘de kunst van het leven’… gericht op verbinding.
