Het labyrint Oekraïne

Per toeval liep ik gisteren, de dag dat Poetin binnenviel in Oekraïne, in de bieb tegen dit boek aan, aangetrokken door de kaft. Daar zie je twee keer een afbeelding van het labyrint van Chartres, en dan zou je denken dat het een boek is dat gaat over spiritualiteit, ofzo. Maar nee: Labyrint. In de doolhof van 25 jaar Oekraïnse ‘onafhankelijkheid’, is de titel en de twee labyrinten op de voorkant verwijzen naar het labyrint van westers Oekraïne en eenzelfde labyrint dat het oosten van Oekraïne is. Waar gaat het naartoe? In Oekraïne zelf was er altijd een labyrintische  weg die naar Europa en het Westen leidde, maar evenzeer een die naar Rusland wil. En nu kiest Poetin als het ware voor hen.

Wat weet ik nu van Oekraïne? Niks. Wist wel dat er een soort van burgeroorlog woedde, waardoor bijvoorbeeld de nabestaanden van de ramp met de MH17 nog altijd niet hun geliefde doden hebben kunnen eren en afscheid kunnen nemen op de plek waar ze gestorven zijn. Of gaat het om Russische en Oost-Oekraïnische schermutselingen aan de grens? Nu lees ik dat het land bijna 50(!) miljoen inwoners heeft, waar 2%, de bovenlaag, 95% van de nationale rijkdommen bezit. De helft van de werkende bevolking heeft een inkomen van 50 euro per maand, gepensioneerden en arbeidsongeschikten leven van 20-30 euro per maand. Dus de verwachte vluchtelingenstroom van 1-5 miljoen, eventueel met auto’s, dat zijn dus mensen uit die toplaag.

Volgens dit boek uit 2016 van Bastiaan van der Plas, is er nooit een democratie geweest in Oekraïne en draait alles er om de belangen van enige clans en oligarchen, die belust op eigen gewin, dan weer tegen het Westen en dan weer tegen Rusland aanschurken. Er zijn anderhalf miljoen zwerfkinderen in Oekraïne, meer dan 100.000 jonge vrouwen zijn slachtoffer van criminele groeperingen in prostitutie en vrouwenhandel. De economie is in 2016 bijna ingestort, velen kunnen geen brood meer kopen, stoken hout uit de omgeving omdat ze zich geen steenkool kunnen veroorloven, de energieprijzen stegen met 200%, oligarchen kopen stemmen door zakken suiker en aardappelen uit te delen in de haven van Odessa.

Ik doe zomaar een greep uit concrete dingen, die gewone mensen aangaan. Er is geen democratie, omdat er simpelweg geen middenklasse is met educatie. Alleen die rijke toplaag en heel veel armen. Ook vond ik een reden waarom Poetin het over nazisme heeft, waarvan hij zegt dat hij Oekraïne daarvan wil bevrijden: extreem rechts is er heel machtig en gekoppeld aan nationalisme, Oekraïne heeft naar schatting  35.000 Joden in de tweede wereld oorlog omgebracht en deze nazi’s hebben onderdak gekregen bij de Verenigde Staten: ze gingen werken bij de CIA en hun oorlogsverleden werd gewist.

Ik refereer maar even hap-snap naar wat ik zoal gelezen heb, tussen de zeer ingewikkelde strijd om de macht in Oekraïne door, die in detail ook beschreven wordt. Niemand wil oorlog, zoals ook niemand die pandemie wilde. Maar het komt niet zomaar uit de lucht vallen. Ook dit boek anticipeert hier al op, zoals er velen al waarschuwden voor een pandemie. Het boek is opgedragen ten nagedachtenis aan zijn schoonmoeder ‘die woonde op de grens van Rusland en Oekraïne en de laatste jaren gebukt ging onder de oorlog in haar achtertuin en de angst voor de fosforbommen van het Oekraïense leger.’