In het leven van mijn geest, zijn er altijd twee voortdurend met elkaar in gesprek. De ene is mijn hang naar GEZELLIGHEID: in cafés en op terrasjes zitten, winkelen, uitjes maken, lol maken, kletsen, je laten verstrooien door het maakt bijna niet uit, wát. De andere is mijn verlangen naar stilte, een stilte die onder het bestaan ligt. Als ik dáár ben, dan ervaar ik pas echt thuis en bij mezelf te komen, dan begrijp ik die andere hang van mezelf ook niet heel erg, dan snap ik geheel en al het kluizenaarschap, dan weet ik zelfs dat ik leef vanuit de kluis in mij.Die kluis in mij, die bewaart iets kostbaars, een schat, zoetheid, diepe vreugde van het zomaar in en uitademen, omringt en geborgen in alles wat leeft. 'Hier, ik vind dit echt iets voor jou', zei F. bij de overhandiging van mijn verjaarscadeautje. Het bleek het boek Stilte als antwoord te zijn, de vertaling van A book of silence van de Engelse Sara Maitland. Ik heb het boek in één adem (voor zover dat mogelijk is) uitgelezen.
Het is een heerlijk boek, omdat iemand in gewone taal vertelt over haar zoeken en haar hang naar de stilte. Niet vanuit een religieuze traditie, al hoewel je daar niet om heen kunt, want uiteindelijk hebben zowel het christendom als het boeddhisme een voortdurende stroom van mensen die de stilte en de eenzaamheid zoeken, gebaard.
Maar ze experimenteert ook met de stilte. Zo vertelt ze dat ze altijd als droom had om in een klein vliegtuigje in de vrije lucht te vliegen, en dacht daar de ultieme droom van ruimte en stilte te kunnen ervaren. Totdat bleek dat het motoortje aan het vliegtuig zoveel lawaai maakte, dat er helemaal geen stilte was! Ze vermoedt nu hetzelfde bij een luchtballon.
Een eyeopener is haar onderzoek naar de verschillende myhes van over de hele wereld, over het onstaan van de wereld. In een Noorse mythe worden er twee bomen met menselijkheid beadement. Het leven werd door de God Odin gegeven, een ander gaf hen vorm,en de God Hoenir, de stille, die gaf de mensen bewustzijn. Hier wordt dus vertelt dat de stilte onder het bewustzijn ligt; de voedingbodem en het onstaan ervan is. In de drie godsdiensten van het Woord echter (Jodendom, Christendom, Islam), het woord zegt het al, is er eerst helemaal niks, alleen maar chaos en leegte en is God degene die als eerste spreekt en schept. Zo is stilte in het Westen iets negatiefs, het is niks. Toen God in het Westen grotendeels dood werd verklaard, is de nieuwe verklaring over het onstaan van het heelal, de Big Bang: Lawaai, dus!
Het Westen is daardoor bang geworden voor de stilte. In hun godsdiensten is men almaar bezig met het woord. Aan de randen ervan zijn er wel kloosters onstaan, maar ook daar is het er binnen niet stil en bovendien doen die kloosters in het aanbieden van retraites, alsof de stilte toegeëigend kan worden en men die daar kan halen om zich ermee te voeden om daarna weer een drukke buitenwereld het hoofd te kunnen bieden.
Terwijl stilte overal aanwezig, zo is de teneur van het boek. Iedereen die de stilte kent, maakt eenzelfde soort ervaringen mee: een intensivering van de zintuigen:je proeft meer, ziet meer en anders, soms kunnen je emoties in het begin ook on dragelijk intens worden. Eigenlijk voel je dan voor het eerst écht en dus komt alles wat on verwerkt is pas werkelijk tot haar recht. Maar het meest centraal is de ervaring van giveness. De ervaring, die met vreugde en dankbaarheid gepaard gaat, dat werkelijk alles je gegeven is.
Sara Maitlin beschrijft de stilte van de woestijn, van de bergen, van het kijken naar de schilderijen van Rothko, van het wandelen en waarnemen, van de zee, een kapel, de bossen, de stilte na een vrijpartij. Ze heeft het over een symphonie van stilte die er uiteindelijk is. Op het eind van het boek trekt ze zich definitief terug uit een, wat zij ervaart als, 'luidruchtige wereld'. Ze laat een kluis bouwen ergens op de Schotse hoogvlakten. Ze hoopt dat dit haar thuiskomst is, maar tikt ook aan, dat stilte je ook gek en psychotisch kan maken.
Zelf geloof ik heel erg dat de positieve ervaring van Stilte, allereerst een geestengesteldheid is: je wilt je geest dáár naar richten. Die kwaliteit, die kluis of kapel of tempel in jezelf bewaren. Dat kan uitendelijk overal. De Stilte zelf kent geen ruimte, geen plaats en geen tijd.
