dinsdag 10 september 2013

Fontein

Vandaag in Trouw een prachtige pentekening van Vincent van Gogh, in de serie Het Depot: curators halen een verborgen schat uit het depot: iets wat ze graag permanent zouden willen tentoonstellen, maar niet kan. Omdat het niet past en een Fremdkorper is, omdat andere dingen prevaleren en iets extra's toevoegen, omdat er geen ruimte is. In dit geval is de reden dat tekeningen niet tegen licht kunnen, dus alleen maar voor korte periodes naar buiten toe mogen komen.

Terwijl ik dit typ, denk ik, dat dit ook geldt voor kwetsbare zielen. O, hun pijn en lijden is eindeloos en je zou ze het licht willen gunnen, maar het lijkt wel of ze daar juist niet tegen kunnen. Dus ze verschuilen zich in het donker, voelen zich daar veilig en zeker, en soms komen ze naar buiten, maar dan is het daglicht wellicht zo schel, dat ze daardoor de anderen om hen heen, niet werkelijk kunnen zien. Ze knipperen wat met hun ogen, doen pogingen hun weg te vinden en verschuilen zich dan weer, als een rat in een kaal hol, een mol onder de grond.

Die pentekening, gemaakt met een rietje dat hijzelf waarschijnlijk gesneden heeft, laat de fontein zien in een achteraf-tuin in 'het gekkenhuis'van St Remy, waar Vincent van Gogh zichzelf heeft laten opnemen. Die is er nog steeds, de curator die de tekening uitkoos, heeft het bezocht, toeristen kunnen er niet komen, om de rust van de patienten niet te verstoren. Vincent was zeer gehecht aan de tekening, die de grootte heeft van een schilderij, hij hield het lang bij zich: zo is te lezen in de briefwisseling die hij met zijn broer Theo onderhield.

Die fontein, op die prachtige tekening, met die ene straal krachtig naar boven: het raakt me. Ik kan me ook zo goed voorstellen dat Vincent eraan gehecht was. Het komt me voor dat dit de levensbron voorstelt, de helderheid van geest, de kracht van het water, het stromen van verkwikking: Allemaal ervaringen en gevoelens, waar je met een ander deel van je geest wellicht niet zo bij kan komen, als je in het gekkenhuis vertoeft.

Dan haal je het naar je toe, met het beste wat erin je zit;  zijn geniale teken- en schildertalent. Daar spuit het: voor altijd en eeuwig zichtbaar gemaakt, te ervaren voor het oog van nu, alweer 120 jaar of zo later. 'Stromen van levend water zullen in je vloeien', zegt Johannes in zijn Evangelie. Zo is het en het is iets om naar uit te blijven kijken, ook al woon je in een gekkenhuis met een ommuurde tuin.