Caroussel + Jeff Wall

Jeff Wall, De vrijwiliger

Vanochtend was het dan zover: De Caroussel: gemeentelijke ambtenaren daalden af uit het pluche van het gemeentehuis om te zien hoe het daadwerkelijk functioneert in mijn wijkcentrumpje: de geslaagde pilot 'de ambtenaar en de burgerparticipatie'. Ik was de ambtenaar en de drie vrijwilligers de burgers. Hetgeen ik maar meteen onderuit haalde in het een uur durende tafelgesprek met ons viertjes, à la De Wereld Draait Door. Ik ben ook een burger, zei ik, en ieder zet de eigen talenten in, om er samen iets van te maken.

Iedereen was erna enthousiast. Nou, het gaf een goed beeld hoe het er hier aan toe gaat, ontspannen, hoe jullie met elkaar omgaan en hoe het gewone leven ook doorgaat, want we bleven zwaaien naar mensen die voorbij liepen, richting het winkelcentrum. De allerhoogste leidinggevende kwam naar me toe en zei dat ik het uitstekend gedaan had. Op het einde, bij het weggaan nog een keertje: 'Ik voelde me trots op je', zei ze, bijna een beetje verlegen lachend.

Zo, ook weer gedaan. Thuisgekomen bedacht ik me, dat  Jeff Wall er een mooie grote foto met levensgrote mensen in een lichtbak van gemaakt had kunnen hebben. Van hem is er nu een tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hij brak door op Documenta X met vier zwart-wit foto's, waarvan er eentje 'vrijwilliger' heet: in een soort van achteraf zaaltje staat een jongen op oude gympies een zeil met patronen te dweilen. Het ziet er levensecht uit, en dat is het ook wel, behalve dat hij eerst talloze malen aanwezig is geweest om de jongen te zien dweilen, voor hij plaatjes gaat schieten. En dan wacht tot het moment dat de jongen weer vergeet dat hij gefotografeerd wordt.

Zo heeft hij ook een foto van 22 wachtende mannen aan de rand van een industrieterrein, op een verlaten weggetje met twee grote bomen. De mannen heeft hij ergens anders vandaan geplukt, ze stonden daar inderdaad te wachten, maar laat ze op de nieuwe locatie hun gang gaan, en hun ding doen: wachten. Dus dan zie je er velen onder de grote ceder-achtige boom staan, want het begon onderwijl te motregenen. En er steekt ergens een paraplu in de grond.

Hij vergelijkt zijn foto's met gedichten: je kunt eruit halen wat je wilt. Soms zijn ze een scene uit het dagelijkse leven, soms een herinnering, zoals een jongen die in een tuin uit een boom valt, soms als een film-still: twee mannen in uniform die een huis doorzoeken, terwijl op de voorgrond er de gympen en een broek en onderbroek van een man liggen. Wat is hier gebeurd? Of de foto op een kerkhof met een net gegraven rechthoekige kuil. En dan kijk je beter en dan zie je dat er water in de kuil staat, met zeesterren en koraal.

Voor de foto van vanochtend had ik aandacht besteed aan de verschillende soorten van kledij van de mensen: van casual tot in das-met-pak. De vrouwen; sommige opgedirkt met keurige kettingen en sjaaltjes, andere wat sjofeltjes. Ik had in de lucht en boven het biljart, dat nu als tafel diende , waar wij omheen zaten, wat grapjes toegevoegd. Een vlindertje en een bijtje laten vliegen; toevallig hadden de 2 vrijwilligers en ik alledrie iets gebloemds aan.  Een enkel insect. Een mier die tussen de waterkan en het schaaltje met de gele gesneden plakjes cake loopt. Zoiets. Het leven als een caroussel.

PS: Een vrijwilliger zegt net, al kaartend, over vanochtend: 'Ik zei: Het lijkt hier net een bioscoop. Nu eens kieken welke film er gedraaid wordt.'