Túbke en Klibansky

In Museum De Fundatie in Zwolle zijn er nu twee interessante tentoonstellingen. Ze doen dat wel goed daar, vind ik. Ze brengen daar vaker tentoonstellingen bij elkaar, die een heel verschillend publiek kunnen trekken. Al gauw loop je ook naar de tentoonstelling die niet meteen je eerste keuze is, en vaker heb ik er de ervaring gehad, dat het als geheel, dan toch op associatief niveau wel bij elkaar past. Alles bij elkaar is dat dus wel 'de verbeelding prikkelend'.

Deze keer was ik wel echt in beide tentoonstellingen nieuwsgierig. Er is daar nu een grote overzichtstentoonstelling van de in de voormalige DDR levende schilder Werner Tübke, aangekondigd als 'Meesterschilder tussen Oost en West'. Heel intrigerend werk, met Jeroen Bosch-achtige elementen, grootse taferelen, allemaal meesterlijk geschilderd.

Hij heeft ook geparticipeerd aan een Documenta in Kassel in 1977 en  daar gaat het steeds om de samenspraak van de hedendaagse kunst en de moderne, huidige samenleving.  Terecht, dat Tübke paste op de Documenta; het werk van hem  doet soms middeleeuws aan, maar door die beeldtaal kon hij ook ontsnappen aan de DDR-regels van wat kunst zou moeten zijn. Ook door het mengen van thema's door elkaar: Met Bijbelse scenes en sprookjesachtige fantasiefiguren en de harlekijn die vaak terug komt, kon hij zo op ongrijpbare wijze, toch commentaar en kritiek leveren op de DDR.

Wat is het toch mooi om een kunstenaar te zijn en gebruik te kunnen maken van verschillende beeldtalen, om een eigen kritisch, profetisch andersoortige wereld te scheppen, die daarmee een commentaar is op de huidige wereld.  Dat was voor mij nu de schakel met de andere tentoonstelling van Joseph Klibansky, die Leap of Faith heet. Dat klinkt heel buitenlands, maar het is een Nederlandse kunstenaar.

Ook hij gebruikt beeldtaal uit de christelijke geloofstraditie: zoals een gigantisch beeld van een ruimtevaarder, die naar de grond wordt gedrukt door een gigantisch kruis. Hij geeft vorm aan 'een wereld die balanceert tussen utopie en schrikbeeld', aldus de begeleidende folder. Dus daar kan Walt Disney's  Pinokkio bijna niet meer een zeer grote  diamant torsen, beide overgoten met klatergoud, zoals Atlas ooit de de wereld torste. Het Vrijheidsbeeld staat op een McDonald-vestiging en heeft in plaats van een toorts, een ijsco in de hand,.

Het wordt me steeds duidelijker: alle platgebaande paden van de kerk en het geloof zijn voorbij. Maar de wereld blijft geloven, ofwel eerder: vertrouwen. Er zijn altijd vormen waar mensen zichzelf weer opnieuw uitvinden, vervuld van passievolle dynamiek. Deze twee kunstenaars laten me dat weer eens ervaren.