Vibrerende mens

Een middag uit, met de vrouwengroep naar Kasteel Het Nijenhuis bij Heino, een dependance van het Zwolse museum De Fundatie, ik was er nog nooit geweest. Wat een fijne omgeving: zo'n kasteel dat helemaal verbouwd is om de meubels en een kunstverzameling tot hun recht te laten komen. Oud en nieuw, kunst en antiek, alles mooi in harmonie. Met een prachtige beeldentuin erom heen. Weer een ontdekking erbij, in je leven.

Er hing ook wat werk van Fiep Westendorp. Al haar illustraties, te beginnen met Jip en Janneke, je kent ze al zo goed. O, dat komt uit Otje, of is het uit Floddertje en dat is Puk van de Pettenflat, hoorde ik om me heen, een feest van herkenning, dus. Ineens realiseerde ik me, hoeveel werk, aandacht en precisie er in elke tekening zit. Je ziet nu de witte typ-out, die bij reproductie dan niet te zien zou zijn, de plakkaatverf, schat ik zo in, waarmee ze werkte, de dunne pennetjes, de potloodlijntjes eronder...

Tekeningen die in het collectief Nederlands bewustzijn zitten: het is allemaal mensenwerk, net zoals Nijntje: mensenwerk van één mens, met wie weet wat voor bloed, zweet en tranen.

Ik zag de documentaire: Finding Vivian Maier. Haar foto's zijn pas na haar dood ontdekt en op de tentoonstelling die ik van haar zag, werd er toen toch vooral een romantisch beeld neergezet, dat deze vrouw, die als eenvoudig kindermeisje haar kost verdiende, een eigenzinnig, geheim leven leidde, als fotografe van mensen, vooral in de openbare ruimte.

Het zijn goede, mooie foto's,vaak met humor en veel oog voor detail. Ze is nu wereldberoemd. De documentaire laat haar ontdekker aan het woord,een jongeman die op een rommelmarkt-achtige veiling voor weinig geld een koffer vol fotorolletjes en enkele afdrukken had gekocht. Hij zette ze op internet en binnen no time wilden musea ze kopen. Nu heeft hij er een dagtaak aan, om alles te ontwikkelen en te archiveren.

Maar er kwamen ook heel andere mensen aan het woord. Kinderen op wie ze gepast heeft, hun ouders. Het blijkt dat ze een spoor van wreedheid en geweld heeft achter gelaten... Ze was gemeen tegen kinderen, ze sloeg ze, dreigde, enzovoort. Vandaar dus, dat ze op zoveel plaatsen gewoond heeft, waar al haar foto's van getuigen, ze trok van de ene plek naar de andere, van het ene ontslag naar een nieuwe betrekking.

In de beeldentuin stond een man, van brons van Jos Wong, met in reliëf, laagjes en laagjes, Vibrating Man geheten. Zie hier de mens: zelden uit één stuk, altijd vibrerend van het ene in het andere... FiepWestendorp en Dick Bruna tekenden dezelfde soort gesteldheid, maar dan in klare en sterke lijnen, verspreid over hun hele oeuvre, in al die tekeningen, talrijke gemoedsgesteldheden. De werkelijke duistere kant van het bestaan, komt daar niet voor.

Zo ook niet in de foto's van Vivian Maier, die getuigen juist van tederheid en welwillendheid tegenover al die mensen die ze op de foto zette.  Maar dat was dus anders, buiten haar leven als fotografe... Wat ik zeggen wil is, geloof ik dit: alles is mensenwerk. Soms zijn goed en kwaad in een heel wankel evenwicht... Maar wanneer we ook kunnen blijven geloven in de wereld van de kindertekening, Otje, of Puk, of Jip, of Nijn... dan is dat heel fijn.