'De tweede reden is, dat je de hele dag al onder de mensen bent, dan kan ik het, stel ik me voor, het wel lekker vinden om de hele avond op mijn hotelkamer te zijn en niet meer verplicht naar buiten te hoeven. Wéér die groep en stel je nou ook voor, dat, en dat is de derde reden, die mensen van die groep niet zo leuk zijn. Dan heb je toch geen zin om wėér met ze te eten?'
'Dat je daaraan denkt! Om op het idee te komen, dat mensen in de groep niet leuk kunnen zijn!'
'O, maar dat heeft een reden, heb je nooit gehoord over die Turkse rondreis? Daarna dacht ik: noóóit meer een groepsrondreis! Halb Sechs aufstehen, bis Seven Uhr fruhstuck, halb Acht abfahrt, zo deed nichtjes moeder de reisleider na. Ja zo was het, staccato, elke dag hetzelfde. Maar dat was niet het ergste.'
Ik vertelde haar dat de groep onverwacht was samengesteld uit Nederlanders en Duitsers. En toen bleek dat een oude man in het gezelschap in de oorlog fout was geweest en er een vrouw van dezelfde leeftijd met twee dochters, haar man had verloren in het verzet. De sfeer was te snijden, in de bus wilden ze zover mogelijk uit elkaar zitten. Aan tafel zaten de Duitsers bij elkaar en zo ook de Nederlanders, en dan was het : ofwel elkaar negeren ofwel dodelijke blikken en hatelijke opmerkingen, die bij mij aanvoelden als bommen die tot ontploffingen zouden kunnen komen, explosiegevaar, op het scherpst van de snede.
Nichtjes moeder was te jong om dat meegekregen te hebben, zegt ze. Wat bij haar de grootste indruk heeft gemaakt was, dat er een echtpaar was wier koffers zoekgeraakt waren. Dat de bus in een achteraf-steegje stopte zodat ze wat toiletartikelen konden kopen en dat iemand een bikini uitleende. Dan heb je toch helemaal geen vakantie, als je alles moet improviseren?
Zulke dingen kunnen dus allemaal gebeuren tijdens een groepsreis, maar ik vrees niks. Die koffer heeft zich gaandeweg gevuld, vanaf het idee dat je misschien een kleine waterkoker kunt meenemen. Maar als je die moeite doet, dan moet je ook een beetje werk maken van wat je dan kunt doen met kokend water. In het begin dacht ik een half lege koffer mee te nemen, want ik ben gewend dat deze voor driekwart met campingspullen gevuld is, Maar net kreeg ik de koffer aanvankelijk niet dicht en zou die ook een beetje overwicht kunnen hebben: zo snel kan dat dus veranderen.
Stiekem was dat, wat ik het eerste dacht: wat verandert alles en wat gaat de tijd toch snel. Zó bouw je met nichtje L. voor het laatst een zandkasteel bij de Waal en zó komt het moment dat ze je een Einzelgänger noemt... Wat ik ook wel ben misschien. Maar anderzijds ook helemaal niet.
