Ik heb ooit een pelgrimtocht begeleidt door het Rietiedal in Umbrie, langs de kluizernarijen die Franciscus van Assisi daar gesticht had. Een van de deelnemers had vanaf het begin een regel in zijn hoofd van Huub Oosterhuis, maar kon de tekst niet afmaken en ik kon hem daar ook niet bij helpen. Er was iets met vallen en opstaan, dat wist hij nog wel. De regel ging zo:op adelaarsvleugels...
Ik dacht aan die regels toen ik een foto zag van de schaatser Mark Tuitert die goud haalde op de 1500 meter, geheel niet volgens de verwachting. Tuitert treedt uit zijn eigen schaduw, staat er als kop en je ziet hem met de handen gevouwen en een gelukzalige glimlach, de Nederlandse vlag om hem heen gedrapeerd. Een devote afbeelding van Maria haalt het niet bij de uitstraling van deze foto.
Het blijkt dat zijn coach altijd geloofd heeft dat dit in hem zat en nu waren alle stukjes eindelijk ineen gevallen.
die mij hebt geworpen
in de ruimte
Zo gaan de regels verder. Tuitert geworpen in de ruimte : 'Ik werd gedragen', zegt hij hierover.
Aan de regels die dan volgen moet ik vandaag denken, na de 10.000 meter van Sven Kramer:
en als ik krijsend viel
mij ondervangen
met uw wieken
en weer opgegooid
Op de voorpagina van de Trouw van vandaag een foto van Sven Kramer die zijn coach Gerard Kemkers van zich af duwt vlak nadat er tot hem door gedrongen is dat hij door een aanwijzing van Kemkesr gediskwalificeerd is. Degene die hem eerst heeft ondervangen en weer opgegooid, dat is dezelfde die hem nu letterlijk op het verkeerde pad heeft gezet.
Waar coach en pupil zich anders in elkaar armen gestort hadden, ging ieder nu zijns weegs. Kramer dacht niet dat dit een definitieve breuk zou zijn tussen beide, zo was zijn eerste reactie na een vraag van een journalist. Klasse. Het maakt ook de laatste regels waar van dat gedichtje:
totdat ik vliegen kon
op eigen kracht.
Tuitert op geen enkele wijze favoriet, won goud en Kramer, de doodgeverfde winnaar verliest door een menselijke fout. Een fatale interaktie fout van coach en pupil. Was er teveel controle, teveel druk? Een iets te symbiotische relatie tussen beide op het belangrijkste moment in Svens leven?
Ik weet nog dat ik mij indertijd wat ergerde aan die deelnemer van die pelgrimstocht, die op allerlei momenten mij ging vragen of ik toch echt niet wist, hoe die dichtregels gingen. Dan probeerde hij weer wat en dan vroeg hij aan mij of dat misschien het goede spoor was.' Zoek het zelf toch uit, ik weet het niet, waarom kom je daarmee steeds weer opnieuw naar mij? Je moet het op het juiste moment los kunnen laten' , zo dacht ik. Iets daarvan was Kramer en Kempkers niet gegeven.
Ik liet het wel los, toen. Gedeeltelijk. Na 2 weken helemaal op het einde van de tocht, kwam ik twee bekenden tegen, toevallig. Ik vroeg ze meteen of zij de regels kenden en het rolde er, als uit één mond, uit bij hen. Deelnemer aan pelgrimstocht ook weer gelukkig en hij had zelfs het gevoel, dat het 'ergens' de bedoeling was, dat hij nu pas, op het einde van de tocht, het gedicht weer compleet wist. Het Tuitert-effect: alles viel op de plaats:
Die mij droeg
op adelaarsvleugels
die mij hebt geworpen
in de ruimte
en als ik krijsend viel
mij ondervangen
met uw wieken
en weer opgeooid
totdat ik vliegen kon
op eigen kracht.
