Vandaag was het de begrafenis van L. Hier was het 01u uur in de nacht en ik was wakker, had waxinelichtjes aangestoken en wierook gebrand. Twee foto’s van L. bij het waxinelichtje in een berkentak, gemaakt door de vader van W. Op de foto’s is het zijn eindbal en op de ene staat hij heel serieus tussen zijn ouders en op de andere giebelend met zijn broer; hij is uit zijn eigen broek, van achteren gescheurd. Het vestje dat hij aanheeft is het kerkenvestje van de vader van W., misschien wel 60 jaar oud. Twee momentopnamen met dezelfde achtergrond, dus vlak na elkaar gemaakt.
Ik hervond tussen boeken een brief van W., geschreven eind maart, ik zat nog in India. En daar staat ineens wat er gebeurd is: L kwam terug van een biologiekamp, hij was helemaal overstuur. Zijn project was misgelopen en hij voelde zich een mislukking en een ‘social misfit’. In zijn beleving waren zijn klasgenoten over hem heen gedenderd, terwijl hij altijd veel vrienden om hem heen had...Dat kan dan dus zo in je hoofd gaan zitten en in je gaan vreten... Het eerste soort van zelfbesef die je weghaalt uit de onschuld van het kind-zijn: een afwijzing van anderen en dat weg van huis, op kamp. Ik heb deze passage dus niet opgeslagen in mijn geheugen, net terug gekomen uit India, het had ook zomaar een zorg kunnen zijn, maar nu heeft het een verschrikkelijke betekenis gekregen...
In mijn ervaring is shock, verdriet, intense rouw iets waar je alleen maar aan overgeleverd bent. Alleen door te blijven leven, maakt de tijd dat milder en zachter en dan komt er een dag dat je jezelf waarneemt: hé, ik heb weer voor het eerst gelachen... Ik weet nog dat ik weleens dacht: waarom kan ik dit allemaal niet overslaan, als je toch weet dat de tijd alle wonden heelt?
Deze dagen voelde ik af en toe weer dat rauwe verdriet, de wanhoop, het gevoel dat de wereld niet klopt. Maar nu weet ik dat dit niet mijn gevoel is in het hier-en-nu. En dan is het wél mogelijk om echt de knop om te draaien, mij op iets heel anders te richten en dan ook ontdekken dat dit andere je mee kan nemen naar andere werkelijkheden. Maar dat geldt niet als het verdriet en verlies de jouwe is en het als een gestage waterval over je heen klettert. Dan helpt niks, je wordt niet droog.