Ik kwam een nieuw cd van Leonard Cohen tegen in de bieb. Uit 2014 en die heet Popular Problems. Hij is opgedragen aan zijn zen-meester, 'Teacher and companion', noemt Cohen hem, Kyozan Joshu Sasaki Roshi (1907-2014). Dat maakt me nieuwsgierig: Wat in de liedjes heeft dan een zen-element, is er iets van die ervaring van 'verlicht zijn' aanwezig?
Het cd-boekje zou er al op kunnen wijzen. Je ziet Cohen op foto's die tot tekeningen zijn gemaakt met allerlei soorten kleren aan, op de grond, steeds maar zijn schoenen poetsen. In een sjiek pak, in onderbroek en T-shirt, de ene keer met hoed op, dan weer met een bril op, en op een foto heeft hij een witte kimono aan. Het vlietende leven, zou je kunnen zeggen. Er is de poetser en de schoenen...die vallen nooit samen, maar ze hebben wel met elkaar te maken. Je kunt met gevouwen benen stil zitten op de grond,maar een andere kant in je blijft ook bezig met het materiële. Alledaagse handelingen zijn ook dragers van het Geheim. Daar zijn voor mij wel associaties met Zen.
Intrigerend aan de wereld van Cohen is, dat al zijn teksten nooit eenduidig zijn. Ze roepen een heel associatieveld op, van de diepste duisternis, naar dat wat je wellicht 'mystieke ervaring' of 'een moment van verlichting' kunt noemen. Hij is ook nooit zomaar in één hokje te vatten. Het liedje Born in chains doet dat ook weer helemaal. Het eerste couplet heeft bijbelse associaties:
I was born in chains
But I was taken out of Egypt
I was bound to a burden
But the burden it was raised
Lord I can no longer
Keep this secret
Blessed is the Name
The Name be praised.
En het refrein gaat zo:
Word of Words
And Measure of all Measures
Blessed is the Name
The Name be blessed
Written on my heart
In burning Letters
That's all I know
I cannot read the rest.
En dat zingt hij, met zijn stem zwaar van ouderdom. De meeste liedjes op deze cd zijn door een ander, Patrick Leonard, van muziek voorzien en die melodieën zijn luchtiger dan wat Cohen zelf doet. Soms klinkt het bijna als een meezinger. Maar het laatste couplet van dit liedje heeft die Cohen-mix van donker en licht, raadselachtig:
I've heard the soul unfolds
In the chambers of its longing
And the bitter liquor sweetens
In the hammered cup
But all the Ladders
Of the night have fallen
Only darkness now
To lift the Longing up.