woensdag 15 november 2017

Reddende engel

De eerste bladzijden van het boek, waar de hoofdpersoon Sabine, een vrouw van middelbare leeftijd die door haar man is in geruild voor een jonkie, dacht ik dat het zich Schotland afspeelde. Ze hobbelt in het donker in haar auto over een heuvelachtig landschap naar beneden. Het bleek Zuid-Limburg te zijn. Raar hoe meteen de beelden in je hoofd veranderen: van hoge hagen en woeste stromen en bergen rondom, naar het veel tammere Limburgse landschap.

Reddende engel, heet het boek. Ze moest nog één hoofdstuk schrijven toen ze het bericht al had ontvangen dat ze nog hoogstens een jaar te leven heeft... En dan de eindredactie nog: zou de titel van het boek wél al vast hebben gestaan? En het laatste hoofdstuk is een begrafenis van de oude moeder, hoofd van een apart familiesysteem: haar zoon Ennis en zijn twee dochters die ze tien dagen tevoren nog niet kende.

Mijn leeservaring bij Dorrestein is altijd dat ik het achter elkaar in één ruk, in enkele uren uitlees. Nu word je meegenomen in het hoofd van een verlaten vrouw, stikkend van jaloezie en verdriet, die als werk op zoek gaat naar oude locaties waar een dure B&B of hotel in gevestigd kan worden. Ze komt op een oude Limburgse hoeve en wordt daar meegesleept in een merkwaardig familiesysteem. Meisje Livia komt al twee jaar niet meer buiten, ze krijgt les van haar oudere zusje en gaandeweg blijkt er het verhaal te zijn dat Livia, de vrouw Alicia die in de opkamer woonde, van de trap heeft geduwd met dodelijke afloop.

Ze was minderjarig, dus nog niet strafbaar en ze heeft het verdrongen en met maatschappelijke hulp zal ze weer haar entree maken in de maatschappij. Maar is dit wel écht wat er gebeurd is? ... Elk ander gezinslid zou het ook hebben kunnen doen. Sabine wordt de reddende engel door hen genoemd omdat zij, hand-en-spandiensten verricht en door de familieleden in vertrouwen wordt genomen: elk met hun eigen versie van het verhaal.

Al met al gaat het ook over de futiliteit van jouw aanwezigheid te midden van anderen. En hoe enkele personen samen, die familie, zo'n krachtige werkelijkheid met elkaar in stand houden, dat wanneer je daar deelgenoot van wordt het lijkt alsof je er niet aan kan ontsnappen. Of kan Sabine er niet aan ontsnappen omdat ze zelf zo vol razernij en haat zit jegens haar ex? Op het einde van het boek zal ze, na tien dagen toch gewoon weer in haar auto stappen, weg van die familie, alsof het nooit gebeurd is...

Ik las in een interview dat Renate Dorrestein 'gewoon' gelooft in God. Dat ze elke dag bidt. Dat het gevoel van dankbaarheid daar een belangrijke component in is. Dat ze 'simpel' wel een beeld van de hemel heeft en dat prettig vindt. Ik wist dit niet en had het ook niet verwacht. De kracht van fictie: dat is wel haar adagio.

De krachtigste fictie speelt zich af rondom 'god'. Fictie? Er is een kracht in de werkelijkheid, bij Star Wars heet het 'The Force", die kan veroorzaken dat je je, ondanks je omstandigheden, toch dankbaar kunt voelen. Dat je zonder angst dood kunt gaan. Dat je jezelf een gelukkig mens noemt en dat zo kan ervaren, al lkan  het 'uiterlijk' gezien nergens op lijken. 'Fictie' wordt dan ook een woord dat verdampt in haar eigen betekenis. Woorden, gedachten, zinnen worden dan een reddende engel.