Wat ik zag verraste me. Er hangt een duidelijke religieuze of eerder mystieke sfeer over zijn werk. Bijna abstracte landschappen, en dat kan heel goed, juist in Nieuw Zeeland waar het nog zo leeg en onbewoond kan zijn, geladen met ‘iets’. Sommigen zouden van Rothko kunnen zijn en een motief is exact wat ook vriend T. heeft geschilderd, je ziet een grote 'T' op het doek, maar het is ook een deel van het kruis en bij Colin McCahon een verborgen wereld achter schotten. Hij speelt ook met de zeggingskracht van het schrift, de eigenlijke betekenis en wat het beeld doet. Een schilderij heet I and Thou, de titel van het klassieke boek van Martin Buber en een andere had de woorden Let us posess one world, each has one, and is one: woorden die me uit het hart gegrepen zijn.
Ik keek nog eens naar buiten: hé het was helemaal opgeklaard, er gloorde zon en zelfs een blauwe lucht. Dan toch maar razendsnel wél naar de speeltuin. Het was er aangenaam en behaaglijk, ik maakte met de hark allemaal hoopjes blad tussen alle speeltoestellen door, terwijl ritselend blad bleef vallen. Ik dacht aan een gedicht van Rilke: 'Herbst'. Die Blätter falllen, fallen wie von weit...wir allen fallen. Diese Hand da fallt. Und sieh der andere an: es ist in allen. Sterfelijkheid in alles, maar ik zag al doende uit mijn handen al die bergjes blad door de hele speeltuin verschijnen. Een collega die ik nog als meisje heb gekend in de oude volkswijk en die onverwacht hier moest werken, kwam even naar mij toe. Ik had haar al lang niet gezien en vroeg hoe het met haar ging en op het laatst zei ze: Karma is a bitch. Mijn tweede verassing; zo concreet iets van ‘levensloop’, het almaar gaande en komende leven ervaren, steeds veranderend en in beweging.
Thuis gekomen keek ik naar de eerste twee afleveringen, maar voor mij de laatste ,van Brieven aan Andalusië . Het tv-aanbod is zo groot, dat ik in de praktijk eigenlijk nauwelijks tv kijk, want waar te beginnen? Maar wandeldame W. was afgelopen zondag helemaal verbaasd dat ik Chateau Meiland leuk vind, naast de dagelijkse twee talkshows eigenlijk het enige wat ik echt volg en ze zei: weet je wat je echt moét gaan kijken, zo mooi gemaakt, zo puur... En ze heeft gelijk.
Stef Biemans vlucht met zijn vrouw Audrey en twee kinderen uit Nicaragua naar Andalusië en ook zijn schoonouders volgen, al gaat zijn schoonmoeder ook weer terug. Ik heb de brieven in omgekeerde volgorde bekeken en begonnen met Sante Semana, de intense wijze waarop in Andalusië de Goede Week voor Pasen beleefd wordt. Ik was ooit in Sevilla de week ervoor en heb toen al veel sfeer daarvan geproefd. De vermenging van kerk en staat in Spanje, het leger dat een aandeel heeft in alle optochten, dat wist ik niet.
Biemans schrijft brieven aan mensen met vragen, naar voorbijgangers, buren, zijn fitnessleraar, maar ook zijn schoonvader en zijn eigen vrouw, met haar is het idee ontstaan. Daardoor komt het hele scala van intiem en persoonlijk naar wat ver en vreemd is , aan bod: de brievenschrijvers lezen hun antwoord voor de camera voor. Aangrijpend was de aflevering die De tentakels van Franco heet: een oudere vrouw leest voor hoe haar leven getekend is door het verdriet dat nonnen op 17 jarige leeftijd haar baby meenamen en zeiden dat deze gestorven en begraven is. Zij leest de brief op het kerkhof waar er gezocht wordt naar de babylijkjes, en zij vindt er een leeg kistje. Er was een babyhandel waar de kerk en Franco nauw samenwerkten: 300.000 moeders zijn op zoek naar hun verloren kinderen... En ondertussen worstelt Stef Biemans met het gegeven dat zijn vrouw en schoonouders vroom Rooms Katholiek zijn en hij zichzelf een agnost noemt en waar en hoe je thuis te voelen? ... Deze serie is mijn derde verrassing.
Ik raak steeds meer vervreemd van kerk en klooster en tegelijk is er een onderstroom die bij mij aanwezig blijft en mij heeft gevormd. Ik denk nu aan Jeanette Winterson die in haar autobiografie Waarom gelukkig zijn, als je normaal kunt zijn? en die geleefd heeft met een enigszins godsdienstwaanzinnige adoptie-moeder. Op het moment dat ze aan zelfmoord denkt, slepen de regels uit het Johannes evangelie haar erdoor heen (Joh 3;7) om opnieuw te worden geboren. De Naardense Bijbel vertaalt met een regel ervoor: en wat uit de Geest wordt voortgebracht is en blijft Geest; verwonder je er niet over dat ik je heb gezegd: gij moet van bovenaf weer worden voortgebracht!
