Ik moest de hele week denken aan die oude kinderserie The Thunderbirds. Daar woont een rijke familie in luxe, maar onder hun gigantische huis schuilt een commandocentrum waar vanuit ze raketten en hun vliegtuigen lanceren en ze zich, zo verborgen voor de wereld, wijden om het kwaad uit te schakelen op de wereld. Met name die ene scène vond ik altijd intrigerend: wanneer ze op missie gaan, dan wordt vanonder het zwembad weggeschoven, een stuk gazon komt omhoog en wordt de landingsbaan en van daaruit vliegen ze uit.
Dit is zo ongeveer hoe Israël zich dit voorstelde onder het ziekenhuis. Ik heb een 3D reconstructie gezien, waar ze het ziekenhuis vier verdiepingen geven, terwijl daaronder Hamas dan zeven verdiepingen ofzo aan centrale commandopost zou hebben. Het was een instructiefilm voor het leger. Ondertussen is alles uitgekamd, nog niks groots en meeslepends gevonden…Nee, er zitten daar geen knopjes op operatietafels, zodat de vloer verdwijnt en Hamas zijn gang kon gaan…
En ondertussen gaat het doden in Gaza door, dood en verderf, de levende hel, waar mensen als ratten in de val zitten. Wanneer en hoe komt hier een einde aan?
Ik las ‘Tunnels’ van Rutu Modan. Ze maakte het in de coronatijd, noemt het haar meest complexe verhaal tot nu toe, waar ze als Joods-Israëlische vrouw de verhalen die ze zelf heeft gehoord, probeert te combineren met de verhalen en feiten van anderen: zelfs die van mijn ‘so-called enemies’, schrijft ze in het nawoord.
Het verhaal speelt zich grotendeels af in tunnels onder Gaza en Israël. De hoofdpersoon is op zoek naar De Ark van het Verbond, een archeologische project dat haar vader ooit begonnen was, nog voordat er een muur gebouwd was tussen Gaza en Israël. Ze ontmoet in de tunnels een oude bekende, een Palestijn waarmee zij vroeger speelde terwijl zijn vader met de hare samenwerkte. Beide hopen nu die Ark te vinden, maar van wie is deze dan, als ze het zouden vinden? …
Ieder is nu vanaf de eigen kant gaan graven. Zij krijgt hulp van een vrome Jood die meent dat het een heilige taak is om door te gaan met het stichten van nieuwe nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en jonge vrijwilligers die geloven dat de eventuele vondst hun door God gegeven zal worden…Even krijg je weer een inkijkje hoe voor veel Joden de staat Israël helemaal geen staat is die 75 jaar geleden, met het gewelddadig wegwerken van de Palestijnen in dat gebied, is gesticht. Het gaat hier over Het Heilige Land, het Beloofde Land, al meer dan 2000 jaar geleden door God zelf gegeven aan het Joodse volk, ze zijn de Uitverkorenen.
Persoonlijk heb ik altijd gedacht dat dit geloof óók een bron is van anti-semitisme. Want eigenlijk zeg je tegen alle anderen op de hele wereld: Wij zijn superieur.
Het boek heeft veel lagen. Vergelijkbaar met al die tunnels, waar Palestijnen ook van zeggen dat ze bestaan om alle controleposten te kunnen vermijden, om van de ene kant, ‘Gaza’ , naar de andere kant ‘Israël’ te kunnen gaan. Zoveel is er verborgen, van simpele smokkelroutes voor groente, tot een bunker met militaire opslag, waarvan een dorpje wel vermoedde dat deze wellicht onder hun dorpje lag.
Maar ook in de relationele sfeer blijken er geheimen te zijn, die Rutu Modan verder niet uitwerkt, maar die je als lezer kunt vermoeden. In de bovenstaande bladzijde blijken de broer van de archeologe, en haar Palestijnse jeugdvriendje elkaar óók te kennen, wat ze voor de anderen verborgen houden…Zonder woorden wordt iets kenbaar: de kracht van de Graphic Novel.
