woensdag 13 november 2013

Richard Long: Er Zijn

Er zijn kunstenaars die bij je blijven, zonder dat je daar ooit een werk van gezien hebt. Dat geldt natuurlijk ook, bedenk ik me nu, als je niet in de gelegenheid bent om iets ervan in het echt te zien: Zo vertelde vriendin W. in Nieuw Zeeland, dat ze mensen kent die ervan dromen om ooit een échte Van Gogh te zien. Wat een luxe dan, om ze hier tot vervelends toe te kunnen bewonderen. Hier hebben meer mensen dat ze een periode van hun leven Van Gogh-moe zijn: te vaak, te bekend.

Ik doelde op iets anders, op een specifiek kunstenaar, die ik al zo lang van naam ken: de engelsman Richard Long. Hij maakt circels en rechte lijnen in landschappen overal op de wereld. Daarvoor gaat hij op pad: met een simpel touw om de cirkel te kunnen maken, een kompas,een eenvoudige fotocamera. Soms neemt hij een tentje mee en dan onstaat er een project dat Pitching the Tent heet: hij toont op een rechte lijn op papier in welke windrichting zijn tent stond gedurende de wandeling van 10 dagen.

Het is alleen, als hij de soms zware stenen en takken versleept om die cirkel te maken in het landschap. De belangrijkste voorwaarde bij het maken ervan is dat hij zich rustig en gelukkig voelt en eigenlijk gedachtenloos is. Het maakt hem niet uit wie de cirkels in het echt zien. Het is mogelijk dat mensen het vinden in een verlaten landschap en nooit zullen weten dat het een kunstwerk is van hem.

Hij tekent ook met zijn waterfles op stenen: dat beklijft ook niet langer dan dat de zon het weer laat drogen. Hij maakt simpele foto's, gewoon op ooghoogte. Ooit bedacht hij ineens om zo'n cirkel te maken en lijnen en daar is hij bij gebleven. Universele vormen, die alle mensen herkennen. Dieren zullen nooit een rechte lijn van eigen voetstappen maken zoals hij doet, door telkens op en neer te lopen.

Wat doet hij eigenlijk? Waar heeft hij het over? Mensen die aan Zen doen, herkennen veel, en hij vindt dat leuk, maar hij heeft zelf nooit aan Zen gedaan. Zijn werk gaat voor mij over: Er Zijn. Geduld hebben en uithoudingvermogen en heel dicht bij je eigen lichaam en gevoel blijven. Het gaat over de vreugde van iets met aandacht doen. Over sporen die je maakt, alleen maar omdat je ze graag maakt.

Ik heb nu een mooi boek over hem en van hem gevonden: Walking in circles Sommige dingen schrijft hij op, en dat lijken gedichten. Maar het bijzondere is, dat hij het dus ooit écht zo gedaan en gezien heeft, in Avon England 1987:

White Light Walk

Red leaves of a japanese maple
oronge sun at 4 miles
yellow parsnips at 23 miles
green river slime at 45 miles
blue eyes of a child at 56 miles
indigo juice of a blackberry at 69 miles
violet wild cyclamen at 72 miles.