Ik kwam het plaatje weer tegen: van Ulay en kunstenares Marina Abramovic: een pijl en boog tussen hen ingespannen: Ulay richt de pijl naar haar hart en zij leunt naar achteren met de boog. De performance duurde 4 minuten per keer. Alleen met volkomen vertrouwen in elkaar, is zoiets mogelijk. En ook met een weet hebben van je eigen kracht en de grond waarop je staat. Als dit uit evenwicht raakt, zal zij levensgevaarlijk verwond worden.
Wat is het toch een krachtig beeld van het spanningsveld waarin elke liefde staat. Je kunt niet anders dan de andere vertrouwen, met altijd het risico van pijn en verwonding. Maar het hoort erbij: die spanningsboog en daarin blijven staan. Ulay en Marina hebben samen nog meer van die beelden voortgebracht: met de haren aan elkaar verknoopt, ieder een eigen kant opkijkend. Schreeuwend naar elkaar. De lippen aan elkaar in een open kus. Naakt in een nauwe gang tegenover elkaar gaan staan, zodat de museumbezoeker hen ongeveer moet aanraken om te kunnen passeren.
Ze hadden heel lang ook een intense liefdesrelatie en ze hebben die met een gigantisch ritueel beëindigd: ze zijn naar elkaar toegewandeld, ieder van de andere kant van de Chinese Muur en de ontmoeting, eindelijk, luidde het einde van hun relatie in. Het was tegelijk hun laatste publiekelijke performance: Kunst en leven in elkaar verstrengeld.
Marina Abramovic is daarna in haar eentje doorgegaan met haar performances, haar kunst die louter bestaat uit haar eigen lichaam en haar aanwezigheid. Daar zat ze in het MOMA, onder de titel The artist is present in een lange rode jurk aan een tafel, de hele dag, en telkens kwam er een andere bezoeker tegenover haar zitten. Ze schenken elkaar hun blik, de ogen, elkaars aanwezigheid voor enkele minuten.
En dan komt Ulay na al die jaren zonder contact met elkaar te hebben gehad, tegenover haar zitten. Zij weet van niks, het publiek eromheen wel al, en een camera heeft het vastgelegd. Prachtig hoe je die twee in elkaar op ziet gaan, hele levens komen voorbij, zoveel emoties. Dan, op het einde, reikt Marina met haar handen naar Ulay, en hij reikt terug. Het echte leven heeft de performance overgenomen: dit hoort niet bij het oorspronkelijke concept.
Geweldig, als je daar, na een lang leven, deels intens net elkaar gedeeld, deels weer alleen geleefd, toe in staat bent: elkaar werkelijke ontmoeten, zonder strijd, met mildheid ook en mededogen: weten dat wat ooit verbonden is met elkaar, verbonden blijft. Misschien alleen maar mogelijk als je met elkaar hebt gestaan in die spanningsboog.
