Gisteren zag ik de lange film The Dark Knight Rises, van de regisseur Christopher Nolan.Het was het laatste deel in de Batman-Trilogie, waar je mag meekijken in het brein van Bruce Wayne, de rijke miljardair, die als kind zijn ouders vermoord zag worden en wat dat met hem gedaan heeft. Volgens de psychologische theorie is hij toen uit woede Batman geworden: zijn strijd tegen de onderwereld van Gotham City is dus niet ingegeven vanuit een echt rechtvaardigheidsgevoel, maar uit wraak en om zijn pijn en onmacht te temmen.
Dus het gaat steeds slechter met Bruce. Leek het dat hij in deel twee nog zijn grote liefde te hebben gevonden: als deze ook vermoord wordt, valt hij in verbittering en een soort van kluizenaarschap, met een gebroken en kapot lichaam. Batman was de onoverwinnnelijke buitenkant, maar daaronder schuilt een zeer kwetsbare man met een bijna op lichaam. Nooit meer wil hij Batman worden: alles is tenslotte toch tevergeefs.
In dit deel heeft het kwaad het definitief gewonnen, zo lijkt het. Heel eventjes wordt hij dan toch weer Batman, maar hij wordt meteen verslagen en in een gevangenis gegooid, een diep grotgebied met een groot gat waardoor je de lucht kan zien. Geen enkele gevangene heeft ooit kunnen ontsnappen. Bruce Wayne doet een poging, maar die mislukt. De man die zijn wonden verzorgd en hem opgekalefaterd heeft zegt: je moet het zonder touw aan je lichaam proberen, alleen de angst om dood te gaan, zal je de kracht geven om die sprong naar buiten, naar het leven, uit de gevangenis te maken.
Dat is een krachtig beeld, vind ik. Je zit nog dieper dan letterlijk in de put: als je de klim tot de top hebt gemaakt, is er nog één richel die je moet kunnen halen door een sprong omhoog en dan ben je bevrijd uit je gevangenschap.Maar die kracht, die ontbreekt je. Tenzij je anders dood gaat omdat je naar beneden zult vallen.
Maar misschien is het omgekeerde beeld veel interessanter: je weet dat er ergens een gat in de grond is, en als je daardoorheen valt zul je dood gaan. Dus je doet alle moeite om dat gat te vermijden en je bewust te zijn waar dat gat zit. Dan duwt iemand je in dat gat. Je knijpt je ogen dicht en je denkt dood te gaan. Maar daarvoor in de plaats belandt je in een een zacht bed. Zo gebeurde me dat vroeger in een droom: ik viel de diepte in en dacht dood te gaan. Zo wist ik uit dromen te ontwaken: door heel hard mijn ogen dicht te knijpen.
Wat is het dan fijn om wakker te worden. En te ervaren dat het gat in de grond waarvan je dacht een ander en jezelf van te zullen gaan redden om er niet in te vallen, een soort van misplaatste Batman-actie was. Batman is tenslotte een masker, een buitenschild van onkwetsbaarheid. Wie naar zijn eigen kwetsbaarheid kan kijken, heeft geen Batman nodig. Dan heb je gewoon vaste en betrouwbare grond onder je voeten.
