De kinderen in de kindernevendienst hadden ook een engeltje gemaakt. 'We kunnen allemaal engelen voor elkaar zijn en soms weten we niet, dat er een engeltje vlak bij je in de buurt is’, sprak de priester tegen hen. Een simpele doch mooie gedachte: de energie van engelen is zacht en fragiel en kwetsbaar en dan is op deze lijn doorgedacht, de omgekeerde kracht, heel zichtbaar en des duivels.
Zoals de boodschap van Trump, dat Jeruzalem voortaan de hoofdstad is van Israël is en dat dit toch allang de realiteit is. Altijd leuk om precies op het juiste moment het juiste leesvoer naar je toe te krijgen: ik vond Jeruzalem, een graphic novel van Guy Delisle. In plaatjes kan zoveel meer uitgedrukt worden, waar je anders hele lappen tekst voor nodig hebt. Hij gaat als expat in Oost Jeruzalem wonen, omdat zijn vrouw een baan bij ontwikkelingssamenwerking heeft. Daar is het rommelig, er ligt overal afval en in de hele omgeving vanaf zijn flatgebouw zijn geen winkels of een supermarkt te bekennen. Hier wonen de meeste Palestijnen. Behoudens de joden in de nederzettingen. Hij stelde zich daar nog simpele woningen bij voor, met bomen, maar het zijn hele wijken, op elkaar gestapelde rijtjeshuizen met stenen balkons, waar wel 50.000 Joden wonen. Voor Israël is dit gewoon een nieuwe wijk van Jeruzalem.
In West-Jeruzalem zijn trottoirs, brede terrassen met cafés, een markt en daar is een mooie speeltuin voor zijn kinderen, waar alle bevolkingsgroepen gebruik van maken, joden, christenen, moslims: hun kinderen spelen met elkaar en dan staan de volwassenen ook zusterlijk naast elkaar: als zij de schommels van hun kinderen duwen. In Oost-Jeruzalem zijn er kleine Arabische mini-busjes als openbaar vervoer, in West Jeruzalem een goed verzorgd verkeersnetwerk. Een Israëlische buschauffeur is verbaasd dat er sowieso in Oost Jeruzalem bussen rijden...
Veel tijd is een ieder kwijt, maar vooral de Palestijnen, want die worden veel strenger gecontroleerd en het krijgen van vergunningen is voor hen ook veel moeilijker, aan de controles bij de grote, 10 meter hoge muur van betonplaten, de barrière langs de westelijke Jordaan oever van bijna 700 kilometer lang, die dus ook door Jeruzalem gaat. Op vrijdag staan er lange files, want dan willen de islamieten naar de Heilige rotstempel, op zaterdag is het in heel West-Jeruzalem leeg en verlaten wegens sjabbat en op Zondag zijn de christenen druk in de weer in hun heilige gedeelte van Jeruzalem.
Door dit stripboek komt het ‘gewone leven’ in Jeruzalem visueel dichtbij. Al die verschillende geschiedenissen, belevingen en uitoefeningen van godsdienst op zo’n klein oppervlakte. In elke ander stad in Israël haalt Guy even vrij adem want daar hangt niet de geladenheid zoals hij dagelijks in Jeruzalem voelt. Oost - Jeruzalem was voor 1967 een Arabisch dorp dat in de zesdaagse oorlog door Israël is ingenomen. Linkse collega’s maken cartoons waar men in Westen voorzichtig mee is: ze noemen het regeringsbeleid gewoon’ annexatie’ en dat de Palestijnen in feite mensonwaardig in kampen leven.
En dan hebben we daar dan nu Trump. Op 20 januari is hij een jaar aan de macht en dan is het gewoon om beleid te evalueren. Er gaan steeds meer geluiden op om hem af te zetten. Maar dat gebeurt niet als er een dreigend wereldconflict is. En daar heeft hij nu dan voor gezorgd. Wat een perfecte timing...
Toch maar proberen om het bestaan van engelen gewaar te worden. In een geur van lavendel die langs je neusflanken strijkt. In de puurheid van witte sneeuw, die wereldse metafoor in het overbekende kerstliedje die toch ook iets uitdrukt van vrede: May all your Christmasses be white. En verhip, nu ik opkijk en uit het raam kijk is dat nu een werkelijkheid.
