Gisteren naar The Garden of Earthly Delights, hele grote schilderachtige foto’s van de Britse modefotograaf Tim Walker in het Noordbrabants Museum. Hij had carte blanche om te maken wat hij wilde en greep terug op de drieluik van Hieronymus Bosch (1450-1516) die hij als kind al gezien had en grote indruk op hem maakte: De Tuin der Lusten.
Een tentoonstelling waaraan ik moest wennen, toen ik midden tussen de meer dan levensgrote foto’s stond van veel naakte lichamen of gehuld in sprookjesachtige kleding bij grote bloemen, in mosselen, ingeklemd in glasachtige bubbels, een parel in de mond, een slang kronkelend om het roze, glanzende lichaam, een bloem bij de blote billen. Al die rekwisieten stonden ook aan zijkanten tegen de muur. De sfeer is aanvankelijk wat beklemmend en duister en tegelijk kan je niet om de intensiteit van de blikken, de urgentie van het aanwezig-zijn van de geportretteerden. En daarom is er ook een grote vitaliteit.
Ik heb met de wereld van Hieronymus Bosch altijd hetzelfde gehad. Ik was nooit razend enthousiast en toen die grote overzichtstentoonstelling van hem enkele jaren geleden een landelijke hit werd, viste ik dus, door te lang te twijfelen of ik daar wel heen wilde, net naast het net, toen er een run op de kaartjes ontstond. De wereld van Tim Walker spreekt me bij nader inzien, ook door zijn modefoto’s die ik nu achteraf zie, wel meer aan.
Zijn mensen worden ontdaan van het allerdaagse: ze worden een nieuw soort wezens die zich bewegen in een nieuwe wereld waar niks vanzelfsprekend is en er telkens iets op de kop wordt gezet met een zweem van humor erin. Hij heeft de actrice Tilda Swinton vaak op de foto’s gezet en het is het soort type mens dat ik altijd intrigerend vind: androgyn, net niet helemaal en toch eigenlijk ook wel, van vlees en bloed.
Ambigue? Grensvervagend en overstijgend? Dat hij juist in de modewereld zulk soort foto’s daar ook maakt, dat brengt mode, jezelf omhullen met kleding, op een ander plan, dan die van het geld en de rijkdom. Je kunt ook een oude kapotte bruine pij met een wit touw eromheen verzinnen als je dagelijkse outfit en dat kan dan de traditie ingaan als het toppunt van armoede, zoals Franciscus van Assisi ooit verzon. In feite is zo’n dracht even buitenaards als de wijze waarop Tim Walker zijn modellen op de foto zet, met hetzelfde beoogde resultaat: Mens, maak je eens los van de gewone tred en transformeer!