In de Kunsthal in Rotterdam is een grote overzichtstentoonstelling van Ai Wei Wei. Eerder was ik daar allang naar afgereisd, nu kom ik er niet toe. Ik geloof dat de harde werkelijkheid mij nu nogal in beslag neemt, gecombineerd met al mijn geleefde ervaring in New York en de stilte in het bos, waar ik mij niet graag uit losweek.
Bovendien zie ik véél wat ik in de loop der jaren al in het echt gezien heb op de Biënnale’s in Venetië en de Documenta’s. Ik ben fan van zijn werk. Ai Wei Wei wordt ook wel een ‘activistische’ kunstenaar genoemd omdat hij de harde, ‘gewone’, onrechtvaardige, volkomen gebroken menselijke werkelijkheid altijd in zijn werk verwerkt. Daarvoor heeft hij ook regelmatig in de gevangenis gezeten. Maar voor mij is dat niet het beste label om aan hem te geven: hij is er niet om wakker te schudden (al kan hij dat wel doen), het kunstenaarschap van hem is eerder helend en verbindend. Hij herschept de rauwe werkelijkheid.
Ook letterlijk: hij geeft werkgelegenheid aan slachtoffers en aan de gewone mensen. Significant is de titel van deze tentoonstelling: In search of humanity.
Voorbeelden zijn de zonnebloempitten die elk met de hand geschilderd zijn. En het gebrekkige staal in beton, waardoor er door aardbevingen gebouwen instortten laat hij door mensen ter plekke rechtbuigen: In Venetië maakte hij er een ontroerend werk van op het stille water in een aanlegplaats in een huis. De ooit slechte kwaliteit stalen kabels kregen een associatie van bamboe en aan elkaar gelegd, van vlonders die in het zonlicht op het water dreven. In Rotterdam heeft hij dat ijzer gebruikt voor tere sculpturen, die de ruimte aftasten. Het gebruik van LEGO vond ik anderhalf jaar geleden heel origineel, en hij reproduceert daar zowel eigen foto-en schilderkunst als bekende schilderijen uit de Westerse canon mee, en opnieuw geeft dat veel werkgelegenheid: iedereen kan nu kunst maken met een goede gebruiksaanwijzing. Hij gebruikt zwemvesten van bootvluchtelingen en nu is er een enorme slang, gemaakt van schooltassen van 1000 kinderen, omgekomen bij aardbevingen in China.
Nieuw voor mij zijn de werken die hij heeft gemaakt van vernietigde tempels en Boeddhabeelden. Opnieuw is daar die heftige frictie te ervaren: je kijkt naar iets wat tegelijkertijd door mensen kapot is gemaakt én door andere mensen weer uit een soort van as herrijst in een nieuwe schoonheid.
Enfin, misschien ga ik toch weer eens op pad…Dan zou ik ook naar de grote tentoonstelling van Anselm Kiefer kunnen in museum Voorlinden. Die gebruikt meer oermaterialen, zoals gesmolten en geërodeerd lood en gesteente, hout, verf, verroeste karkassen enzovoort, maar doet ergens hetzelfde: er is een verwijzing naar oorlog en destructie maar het wordt omgesmolten tot een wereld waar vergankelijkheid en eeuwigheid met elkaar in dialoog gaan…
Maar op dit moment omhul ik mijzelve in de louterende stilte van het bos. Prachtige verwoord in een gedicht van Johann Wolfgang von Goethe:
Wandrers Nachtlied II
Über allen Gipfeln
Ist Ruh,
In allen Wipfeln
Spürest du
Kaum einen Hauch;
Die Vögelein schweigen im Walde.
Warte nur, balde
Ruhest du auch.
