Erg leuk om weer oude films te kunnen bekijken. In mijn stadshuis heb ik een aardig grote dvd-verzameling en daar heb ik dus meer dan drie jaar lang niet naar omgekeken. Maar in mijn boshuisje kan ik onder de tafel nog heel veel dvd’s kwijt, dus ik nam deze week een grote tas mee. Wél een gesjouw, 2,5 km door het bos, maar nu voelt het als een privé-bioscoopje, ik kan weer vooruit. En ik bekeek Smoke, een film waaraan ik in New York spontaan dacht, omdat ik in een zelfde soort buurt als in de film sliep.
Het speelt zich af in 1990 en het was grappig om te zien dat sommige dingen nu nog exact hetzelfde zijn. De sfeer in de straten, er rijden nog dezelfde oude schoolbussen, de metro ratelt over hetzelfde spoor. Maar de Twin Towers waren er nog, de skyline is nu véél voller, de gele taxi’s en andere auto’s zijn vervangen door modernere varianten. Én roken was geheel vanzelfsprekend; de titel van de film verwijst naar de rook van sigaren en sigaretten en veel speelt zich af in zo’n winkeltje, waar je ze kunt kopen, Auggie is er de eigenaar.
Het is een mooie, gelaagde en ook poëtische film, waar ook een kerstverhaal van Paul Auster in is verwerkt, en een van de hoofdpersonen is ook een schrijver, die Paul heet. Het gaat over vriendschappen en relaties die de stormen van het leven doorstaan en het openstellen dát het mogelijk is: écht contact en uitwisseling van wat je ten diepste bezig houdt. Heel anders dan de instrumentele wijze waarop tegenwoordig aan veel ‘vriendschappen’ vorm wordt gegeven: rondom een gezamenlijke interesse, dat samen ondernemen en als de hobby verdwijnt, verdwijnt ook de vriendschap. Dan heb je je dus nooit laten raken door die ander, zó dat je trouw wilt blijven aan elkaar…
Maar dit terzijde: hiér gebeurt het wel. Op het einde van de film heeft Paul, de schrijver, gespeeld door William Hurt, heel snel een kerstverhaal nodig voor de New York Times en Auggie, gespeeld door Harvey Keitel, heeft er wel eentje, zegt hij, écht gebeurd. Het is de wijze waarop hij zijn camera heeft verkregen, waarmee hij al jarenlang elke dag, op hetzelfde tijdstip en op dezelfde plek, een foto maakt van zijn winkel op de hoek. Hij vertelt het als hij een lunch getrakteerd krijgt en de schrijver luistert en is geraakt, maar laat ook merken dat hij denkt dat Auggie het misschien verzonnen heeft en hij dus ‘alleen’ een heel goede verhalenverteller is. Auggie geeft hierover geen uitsluitsel.
Maar dan komt de eindscene, in zwart-wit, en dan weet je als kijker dat het echt gebeurd is: dat hij de Kerst vierde met een blinde oude vrouw en ze samen net deden of hij de teruggekeerde kleinzoon was; de jongen die in zijn winkel een blad met blote dames stal. Het wordt begeleid met het rauwe lied van Tom Waits: Innocent When You Dream
Ook dat oude liedje hoor je dan: Smoke gets in your eyes. In het begin van de film een anekdote, hoe je het gewicht van rook kunt wegen en er wordt de vergelijking gemaakt, dat dit zo licht is, als dat de ziel zou kunnen zijn.Ik vraag mij af het idee voor de film 21 Grams (het gewicht van de ziel), hier is begonnen.
